پختستان

پَختستان: رمان بُعدهای بسیار، رمان کوتاهی از الهی‌دان و استاد دانشگاه انگلیسی، «ادوین ابوت» است، که نخستین بار آن را در سال 1884 میلادی با نام مستعار نویسندگی «یک مربع» منتشر کرد. در این کتاب از دنیای خیالی «دوبُعدی پَختستان» برای نشان دادن فرهنگ سلسله مراتبی انگلستان دوره‌ی ویکتوریا استفاده شده است. این نگاره بیشتر یک تمثیل عبرت آموز است، تا یک داستان؛ و نیز نقدی تند و گزنده، از ساختار اجتماعی و سیاسی جامعهٔ روزگار خود، و ارزش‌ها، و روابط انسانی در آن است. «ابوت» برای اینکه نشان دهد، انسان‌ها در این دنیا از نظر افق دانش و بینش، در چه قفس تنگی گرفتار هستند، از جهانی خیالی با باشندگانی دو بُعدی سود برده است. این باشندگان دارای شکل‌های هندسی مثلث، مربع، پنج‌پر، شش‌بر و بالا و بالاتر تا دایره هستند، که ناگزیر در سطح می‌زیند. نویسنده و راوی داستان، یک مربع است، که این دنیا را شرح می‌دهد. پَختستان در زمان انتشار خود مورد توجه قرار نگرفت، پس از انتشار نظریه‌ی نسبیت عام انیشتین، این کتاب دوباره به یاد همگان افتاد، چرا که در آن به مفهوم «بُعد چهارم» نیز اشاره شده بود. در مقاله‌ای تحت عنوان «اقلیدس، نیوتن و انیشتین»، که در شمارهٔ دوازدهم ماه فوریه سال 1920 مجله‌ی «نیچر» منتشر شد، از این کتاب نام برده شد، و ابوت را از یک نظر همچون پیامبری دانست، که در آن زمان به درک اهمیت زمان، در شرح یک پدیده، آگاه بوده است. انتشارات هارپرکالینز در سال 1983 میلادی، نسخه‌ای از این کتاب را با پیشگفتار «آیزاک آسیموف» منتشر کرد. عنوان «پَختستان» را، مترجم نخست این کتاب، جناب «منوچهر انور»، برای آن برگزیدند، که از واژه‌ی فارسی «پَخت» به معنای «پهن» و بی‌برجستگی، و پسوند ستان تشکیل شده است.

منوچهر انور در مقدمه خود بر ترجمه‌ی کتاب می‌نویسد: «انگیزه‌ی اصلی نگارش این کتاب، اندیشیدن به بعدهای فراتر از نظریه نسبیت اینشتین است. «پختستان» شرح روشنی از این ماجرا است که آدم‌ها «حقیقت» را چطور لوث می‌کنند و کوتاه‌اندیشی‌هایشان را به پای علم می‌نویسند و به حساب قوانین ازلی می‌گذارند. حکایت کتاب حاکی از آن است که منطق ما، مانع منطقی بودن ما است و تمثیلی ظریف است از اسارت انسان در ذهنیت خود و امکان گسستن این زنجیر.»

موضوع(ها):
بعد چهارم

ادوین ابوت