مثنوی هفت اورنگ

هفت اورنگ: هفت کتاب است به نظم و در قالب مثنوی. «اورنگ نخست»: «سلسلة الذهب» است، و «جامی» آن را به سبک «حدیقةالحقیقه»، اثر «سنایی» و در سال ۸۸۷ هجری، از «شریعت»، «طریقت»، «عشق» و «نبوت» از دیدگاه عرفان، سروده‌ است. «اورنگ دوم»: «سلامان و ابسال» است، که به نام «سلطان یعقوب» ترکمان «آق قویونلو»، در سال ۸۸۵ تألیف کرده‌ است. داستان «سلامان و ابسال» و این که نخستین بار در «شرح اشارات» خواجه «نصیرالدین توسی»، و «اسرار حکمه»، اثر «ابن طفیل» آمده، و «جامی» آن را به نظم درآورده، و هر دو روایت این داستان را، برای کتاب «سلامان و ابسال» بنوشته ام، آنجا را نیز بخوانید. «اورنگ سوم»: «تحفة الاحرار» جامی است، که به سبک و سیاق «مخزن‌الاسرار» اثر «نظامی» سروده شده‌، و اشارت‌هایی به «آفرینش»، «اسلام»، «نماز»، «زکات»، «حج»، «عزلت»، «تصوف»، «عشق» و «شاعری» در آن آمده‌، در انتها نیز، «جامی» به فرزند خود «ضیاءالدین یوسف»، پندنامه‌ای بنگاشته‌، و از جوانی خویش یاد کرده‌ است. «اورنگ چهارم»: «سبحةالابرار» است و آن نیز مثنوی آوزشی‌ است، که در سال ۸۸۷ سروده شده‌، و در آن تعالیم اخلاقی و عرفانی «جامی» در باب: «توبه»، «زهد»، «فقر»، «صبر»، «شکر»، «خوف»، «رجا»، «توکل»، «رضا» و «حب» آمده‌است. «اورنگ پنجم»: «یوسف و زلیخا»، مثنوی عشقی است به سبک «خسرو و شیرین» اثر «نظامی»، و «ویس و رامین» اثر «فخر گرگانی» سروده شده، که با نام و یاد پیامبر، و بیان «معراج»، و مدح «سلطان حسین بایقرا» آغاز می‌شود. در این اثر «جامی»، از سوره «یوسف» در قرآن، و نیز از روایات «تورات» در سفر «پیدایش»، بهره برده‌، و تاریخ تألیف «یوسف و زلیخا» را سال ۸۸۸ هجری دانسته‌اند. «اورنگ ششم»: «لیلی و مجنون» نیز، مثنوی عشقی‌ست که آن را به وزن «لیلی و مجنون»، اثر «نظامی»، و «امیرخسرو دهلوی» ساخته و پرداخته‌است. «اورنگ هفتم»: «خردنامه اسکندری» نیز، مثنوی آموزش حکمت و اخلاق است، و در آن از حکیمان یونان از «سقراط»، «افلاطون»، «ارسطو»، «بقراط»، «فیثاغورث» و از «اسکندر» سخن رفته‌است.

موضوع(ها):
شعر فارسی - قرن 9ق.

عبدالرحمن جامی نورالدّین عبد الرّحمن بن احمد بن محمد (۲۴ آبان ۷۹۳ خرگرد – ۲۷ آبان ۸۷۱ هرات)، معروف به جامی و ملقب به خاتم الشعرا همه‌چیزدان، شاعر، موسیقی‌دان، ادیب و صوفی نام‌دار فارسی‌زبان سده ۹ قمری است.