امثال و حکم
معرفی کتاب امثال و حکم
علی اکبر دهخدا (1257-1334)، محقق، نویسنده و شاعر معروف و بزرگ ایرانی است که خدمات او در زمینه‌ی لغت‌نامه‌نویسی و ادبیات عامیانه، یادگارهای عظیم فرهنگی هستند. او به پیشنهاد و کمک اعتمادالدوله قراگزلو وزیر معارف دوران سلطنت رضاشاه، از بین یادداشت‌هایی که برای لغت‌نامه فراهم کرده بود ضرب‌المثل‌ها را جدا کرد و در سال‌های 1308 تا 1311 در چهار جلد منتشر کرد. کتاب «امثال و حکم» دارای نزدیک به 50 هزار ضرب‌المثل، کلمات قصار و ابیات پراکنده است. همه‌ی این ضرب‌المثل‌ها تعریف و تفسیر و به ترتیب حروف الفبا منظم شده‌اند. تنها 3 درصد این ضرب‌المثل‌ها از ادبیات عامیانه است و بخش بزرگ‌تر آن را ضرب‌المثل‌هایی تشکیل می‌دهد که در متون مکتوب ادبیات فارسی آمده‌اند.
علی اکبر دهخدا از ابتدای جوانی به گردآوری امثال همت گماشته بود. چند نکته درباره‌ی شیوه‌ی عمل دهخدا در این مجموعه وجود دارد. اول این‌که دهخدا مطابق با شیوه‌ی شاعران و نویسندگان قدیمی می‌خواسته جملات کلیدی و اخلاقی و پندآموز را جمع کند، بنابراین ضرب‌المثل‌ها را اغلب به شکلی که در کتاب‌های شعر و نوشته‌های ادبی آمده جمع‌آوری کرده و مفهوم ضرب‌المثل را مترادف امثال و حکم گرفته؛ دوم این‌که در این کتاب ضرب‌المثل با مفهوم جملات کوتاه و حکیمانه یکی شده؛ سوم این‌که دهخدا در این اثر بیش از هزار عبارت عربی از قرآن و احادیث نبوی و جملات منسوب به امامان و... آورده؛ دیگر این‌که دهخدا 45 هزار بیت از شاعران قدیمی آورده است که هر شاعری آن را طوری که مناسب می‌دیده استفاده کرده. این امر چندان خوشایند نیست، چرا که ضرب‌المثل به شکلی که مردم در زبان عامیانه به کار می‌برند، صحیح‌تر است.
با همه‌ی این‌ها دهخدا یکی از اولین کسانی است که به ادبیات عامه توجه کرده و قدمی که او برداشته باعث شده که افرادی مثل جمال‌زاده، هدایت، شاملو و... بعدها به این بخشِ مفقود و نادیده گرفته شده توجه کنند. او آثار شعر و نثری دارد که به زبان کاملاً عامیانه نوشته شده است. آثار او زنده‌کننده و پاس‌دارنده‌ی فرهنگ و ادبیات فارسی است و زحمت بی‌دریغی که در این عرصه کشیده و صرف عمر گرانمایه در راه ثبت و ضبط امثال و حکم فارسی با هیچ بیانی قابل سپاس‌گزاری نیست. هنوز هم با گذشت سال‌ها، اثر او گنجینه‌ای مرجع و ارزشمند است.
محدثه میرجعفری
ضرب‌المثل‌های ایرانی
ضرب‌المثل‌های فارسی
دوره چهارجلدی
کتاب های مشابه
درباره لک‌لک بوک
طراحی و بهینه سازی | مجتمع ارتباطات نوین ایرانیان
ارسال دیدگاه