عبدالحسین زرین کوب

تولد : «عبدالحسین زرین‌کوب» در ۲۷ اسفند سال ۱۳۰۱ در بروجرد بدنیا آمد و در ۲۴ شهریور ۱۳۷۸ درگذشت.

عبدالحسین زرین‌کوب، نویسنده، تاریخ‌نگار و پژوهش‌گر، ۲۷ اسفند سال ۱۳۰۱ در بروجرد زاده شد. او اصالتاً خوانساری و از نوادگان ملا علی‌اکبر خوانساری بود. تحصیلات ابتدایی‌اش را در زادگاه خویش به پایان برد و دوره‌ی متوسطه را تا پایان سال پنجم متوسطه در بروجرد ادامه داد و به‌دنبال تعطیلی کلاس ششم متوسطه در تنها دبیرستان شهر، برای ادامه‌ی تحصیل به تهران رفت. رشته‌ی ادبی را برگزید و در سال ۱۳۱۹ از دبیرستان فارغ‌التحصیل شد. بعد به تدریس در دبیرستان‌های خرم‌آباد و بروجرد مشغول شد و درس‌های مختلف از تاریخ و جغرافیا و ادبیات فارسی تا عربی و فلسفه و زبان خارجی را تدریس کرد. در همین دوره، نخستین کتاب زرین‌کوب به نام فلسفه، شعر یا تاریخ تطور شعر و شاعری در ایران در بروجرد منتشر شد.
عبدالحسین زرین‌کوب در سال ۱۳۲۴، پس از آن‌که در امتحان ورودی «دانشکده‌ی علوم معقول و منقول» و «دانشکده‌ی ادبیات» حائز رتبه‌ی اول شده‌ بود، وارد رشته‌ی ادبیات فارسی دانشگاه تهران شد. در سال ۱۳۲۷، دوره‌ی لیسانس ادبیات فارسی را با رتبه‌ی اول به پایان رساند، و سال بعد وارد دوره‌ی دکتری رشته‌ی ادبیات دانشگاه تهران شد. در سال ۱۳۳۴ از رساله‌ی دکتریِ خود با عنوان نقدالشعر، تاریخ و اصول آن، که زیرنظر بدیع‌الزمان فروزانفر تألیف شده‌بود، با موفقیت دفاع کرد. زرین‌کوب در سال ۱۳۳۰ در کنار عده‌ای از فضلای عصر، همچون محمد معین، پرویز ناتل خانلری، غلامحسین صدیقی و عباس زریاب خویی برای مشارکت در طرح ترجمه‌ی مقالات دائرةالمعارف اسلام (طبع هلند) دعوت شد.
از سال ۱۳۳۵ با رتبه‌ی دانشیاری کار خود را در دانشگاه تهران آغاز کرد و عهده‌دار تدریس تاریخ اسلام، تاریخ ادیان، تاریخ کلام و تاریخ تصوف در دانشکده‌های ادبیات و الهیات شد. زرین‌کوب چندی نیز در «دانشسرای عالی تهران» و «دانشکده‌ی هنرهای دراماتیک» به تدریس پرداخت. وی از سال ۱۳۴۱ به بعد، در فواصل تدریس در دانشگاه تهران، در دانشگاه‌های آکسفورد، سوربن، هند و پاکستان، و در سال‌های ۱۳۴۷ تا سال ۱۳۴۹ در آمریکا به‌عنوان استاد میهمان در دانشگاه‌های کالیفرنیا و پرینستون به تدریس پرداخت.
عبدالحسین زرین‌کوب در سال‌های ورودش به دانشکده، با قمر آریان آشنا شد. قمر آریان، در گفتگویی که در سال ۱۳۸۳ در روزنامه‌ی جام جم چاپ شد، تعریف کرد که آشنایی آن‌ها در فضای دانشکده نزدیک به ۹ سال ادامه یافته‌ بود، تا آن‌که سرانجام عبدالحسین زرین‌کوب، که سی‌ساله شده‌بود، از آریان خواستگاری کرد. به گفته‌ی خودش، زمانی که ماجرا را با پدرش مطرح کرد، شنید که پدرش به‌خوبی با زرین‌کوب آشناست و مقالاتی از او خوانده، اما فکر می‌کرده که نویسنده‌ی آن مقالات باید مردی ۵۰ ساله باشد. آریان و زرین‌کوب در سال ۱۳۳۲ با هم ازدواج کردند و تحصیلات خود را در مقطع دکتری نیز ادامه دادند (زرین‌کوب نفر اول و آریان نفر دوم در کنکور دکتری بود). و پس از فارغ‌التحصیلی، سال‌های سفرشان آغاز شد. قمر آریان سال‌های بسیاری را همراه با همسرش در هند، چندین کشور اروپایی و عربی و لبنان گذراند. ازدواج آریان و زرین‌کوب فرزندی به‌دنبال نداشت.
عبدالحسین زرین‌کوب در ۲۴ شهریور ۱۳۷۸ در ۷۷ سالگی در تهران درگذشت.


کتابشناسی
- نقد ادبی:
۱. فلسفه‌ی شعر (۱۳۲۳)
۲. نقد ادبی (۱۳۳۸)
۳. با کاروان حله مجموعه‌ای از نقد ادبی (۱۳۴۳)
۴. شعر بی‌دروغ، شعر بی‌نقاب (۱۳۴۶)
۵. از کوچه‌ی رندان(۱۳۴۹)
و ...

- تاریخ ایران:
۱. دو قرن سکوت سرگذشت حوادث و اوضاع تاریخی ایران در دو قرن اول اسلام (۱۳۳۰)
۲. تاریخ ایران بعد از اسلام (کتاب)(۱۳۴۳)
۳. تاریخ مردم ایران (۲ جلد) (۱۳۶۴)
۴. روزگاران تاریخ ایران از آغاز تا سقوط سلطنت پهلوی (۱۳۷۳)

- تاریخ اسلام:
۱. بامداد اسلام (۱۳۴۶)
۲. کارنامه اسلام (۱۳۴۸)

- اندیشه:
۱. ارزش میراث صوفیه (۱۳۴۲)
۲. فرار از مدرسه درباره زندگی و اندیشه ابوحامد غرالی (۱۳۵۳)
۳. جستجو در تصوف ایران (۱۳۵۷)
۴. دنبال‌ جستجو، در تصوف ایران (۱۳۶۲)
۵. در قلمرو وجدان (۱۳۶۹)
۶. شعله طور درباره زندگی و اندیشه حلاج (۱۳۷۷)

- ترجمه:
۱. بنیاد شعر فارسی (۱۳۲۶)
۲. ادبیات فرانسه در قرون وسطی (۱۳۲۸)
۳. ادبیات فرانسه در دوره رنسانس (۱۳۲۸)
۴. شرح قصیده ترساییه خاقانی اثر مینورسکی (۱۳۳۲)
۵. فن شعر ارسطو (۱۳۳۷)
۶. ارسطو و فن شعر (۱۳۵۷)

- مجموعه مقالات:
۱. یادداشت‌ها و اندیشه‌ها (۱۳۵۱)
۲. نه شرقی، نه غربی، انسانی (۱۳۵۳)
۳. از چیزهای دیگر مجموعه چند یادداشت پراکنده (۱۳۵۶)
۴. با کاروان اندیشه (۱۳۶۳)
۵. دفتر ایام، مجموعه‌‌‌ی گفتارها، اندیشه‌ها، و جستجوها (۱۳۶۵)
و ...