ارمیا

معرفی کتاب ارمیا
«ارمیا» اولین رمان رضا امیرخانی نویسنده و منتقد ادبی است که زمانی رئیس هیئت مدیره‌ی انجمن قلم ایران نیز بوده. او به غیر از نوشتن رمان و داستان بلند و داستان کوتاه، سفرنامه و مقالات تحلیلی اجتماعی هم دارد. رمان ارمیا در سال 1372 منتشر شده و چندین بار تجدید چاپ گردیده است. این رمان در حوزه‌ی ادبیات پایداری، جزء 15 اثر برگزیده‌ در 20 سال داستان‌نویسی بعد از انقلاب اسلامی، همچنین جزء 20 اثر برگزیده‌ی داستان‌نویسی دفاع مقدس است.
ارمیا روایت عاطفی و عاشقانه‌ای از انسان‌هایی است که برای این آب و خاک و اعتقادات‌شان جنگیده‌اند. ارمیا در خانواده‌ای مرفّه زندگی می‌کند و در رشته‌ی مهندسی عمران دانشجوست که با شروع جنگ به جبهه می‌رود. او خاطراتش از جبهه را با یادآوری هم‌سنگر شهیدش مصطفی مرور می‌کند. مصطفی ترسیم همه‌ی خصایل نیکِ اخلاقی و خوبی‌هایی است که ارمیا به آن‌ها باور دارد و هیچ‌گاه از پیش روی او کنار نمی‌رود. وقتی از جنگ برمی‌گردد، جامعه با تصورات او و آرمان‌هایش سازگاری ندارد و همین امر به انزوای ارمیا منجر می‌شود.
انتخاب اسم ارمیا برای شخصیت اول این اثر و عنوان رمان یادآور داستان ارمیای نبی در عهد عتیق است. ارمیای نبی از پیامبران بنی اسرائیل در زمان فرمان‌روایی بخت‌النصر پادشاه بابلی است. این پیامبر خصایصی دارد که او را شبیه به ارمیای رمانِ امیرخانی می‌کند. ارمیای نبی همچون اصحاب کهف به خواب صد ساله رفته است و صد سال با جامعه‌ی خود تفاوت دارد. او هم در جامعه‌ی خویش فهمیده نمی‌شود و به واسطه‌ی آنچه که به مردم اطلاع می‌دهد و موازین اخلاقی‌ای که ایشان را به آن فرامی‌خواند، به حبس می‌افتد.
ارمیای امیرخانی نیز به شدت پایبند عقاید دینی و باورهای خویش است، ولی جامعه او را نمی‌پذیرد، او هم نمی‌تواند با جامعه هم‌ساز شود. او مانند ماهی‌ای است که از آب دور افتاده و بی‌تابی می‌کند و در نهایت آن‌قدر خود را به زمین و زمان می‌کوبد که از دست می‌رود. او آنچنان از جامعه بیزار می‌شود که به جنگل پناه می‌برد. نثر این کتاب نثری شیواست و ساختاری خوش دارد. تصویرسازی‌های ملموسی دارد. شخصیت‌ها در این اثر تحوّل پیدا می‌کنند و پویایی دارند. بعضی منتقدین با شعارگونگی و ایدئولوژیک بودن اثر کنار نمی‌آیند و آن را واقع‌گرا نمی‌دانند. به شخصیت اصلی اثر خُرده گرفته‌اند که تا این حدّ از اجتماع گریزان است و رزمنده‌ی قدرتمندی را نشان نمی‌دهد، بلکه فردی است که در همان خاطرات جبهه و جنگ مانده، در حسرت آن دوران است و میل به بازگشت و ماندن در آن حال و هوا دارد. به هر حال رمانِ ارمیا در نوع خود رمان بااهمیتی است و به جامعه‌ی ایران درباره‌ی آرمان‌های از دست رفته‌ی شهدای دفاع مقدس هشدار می‌دهد. البته غلظت زیاد مفاهیم دینی و اعتقادی در این اثر شاید بنا بر اعتقادات شخصی نویسنده باعث شده که کمتر به جنبه‌ی ملی و میهنی دفاع مقدس پرداخته شود.
محدثه میرجعفری


داستان‌های فارسی - قرن 14

رضا امیرخانی رضا امیرخانی نویسنده و منتقد ادبی در سال ۱۳۵۲ در تهران متولد شد.