خشونت و نظم‌های اجتماعی

برخی کتاب‌ها حاوی ایده‌هایی هستند که انسان را به وجد می‌آورند و قادرند ادراک شما از جهان را متحول کنند. این گونه کتاب‌ها اگر به مسائلی که شما درگیر با آن‌ها هستید و فکر و ذهن‌تان را مشغول کرده است نیز بپردازند، لذت خواندن‌شان چندین برابر می‌شود. یکی از همین کتاب‌ها که به تازگی منتشر شده است، «خشونت و نظم‌های اجتماعی: چهارچوب مفهومی برای تفسیر تاریخ ثبت‌شده بشر» نوشته داگلاس نورث، جان جوزف والیس و باری واینگاست که با ترجمه جعفر خیرخواهان و رضا مجیدزاده توسط انتشارات روزنه منتشر شده است.
اگر شما به مسایل اقتصادی، اجتماعی و سیاسی مرتبط با توسعه علاقمند باشید، قطعا از خواندن این کتاب لذت خواهید برد.
نویسندگان در این کتاب حکومت‌های طبیعی را به سه دسته تقسیم کرده‌اند: حکومت طبیعی شکننده که در آستانه فروپاشی است و نمی‌تواند از هیچ سازمانی به غیر از خود حکومت پشتیبانی کند؛ حکومت طبیعی پایه که تنها به سازمان‌های وابسته به حکومت اجازه شکل‌گیری می‌دهد؛ حکومت طبیعی بالغ که توانایی پشتیبانی از طیفی گسترده از سازمان‌های مدنی و سیاسی و اقتصادی فرادستان بیرون از دایره کنترل مستقیم حکومت را دارد.

نورث و همکاران با ارائه «نظریه نظم اجتماعی» مدعی هستند در دنیای کنونی دو نوع نظم حاکم است: در یک سو جوامع با نظم دسترسی محدود را داریم که فرادستان گردآمده در ائتلاف مسلط، با ایجاد انحصار و محدود کردن ورود دیگران به عرصه مدیریت نظام‌های سیاسی و اقتصادی، رانت خلق می‌کنند تا خشونت را مهار کنند. در سوی دیگر، نظم دسترسی باز را داریم که در آن‌ها حکمرانی غیرشخصی و باور و تعهد همگانی به برابری و فراگیری (شمولیت) وجود دارد و رقابت آزاد سیاسی و اقتصادی است که میزان دسترسی به منابع جامعه را تعیین می‌کند.
آن‌ها با این فرض اساسی شروع می‌کنند که هدف اولیه هر نوع نظم اجتماعی مهار خشونت و اعمال زور است. ویژگی «نظمِ دسترسی محدود»، اندک بودن تعداد سازمان‌ها است. همان تعداد اندک سازمان‌های موجود نیز عمدتاً به حکومت وابسته و مرتبط‌اند، دولت به شدت متمرکز و غیرفراگیر است، روابط اجتماعی بر اساس ملاک‌های شخصی تعریف می‌شوند و قواعد بازی در گستره اجتماع به شکل نابرابر و تبعیض‌آمیز اجرا می‌گردند.

در «نظم دسترسی باز»، رقابت سیاسی و اقتصادی است که ثبات اجتماعی را حفظ و خشونت را مهار می‌کند. جامعه دسترسی باز با انبوهی از سازمان‌های متنوع، دولت غیرمتمرکز و فراگیر، هم‌چنین روابط اجتماعی غیرشخصی، حاکمیت قانون، حقوق مالکیت مطمئن و حدود قابل توجیهی از عدالت و برابری تعریف می‌شود. با این وصف اگرچه هر دو نوع نظم قادر به ایجاد ثبات اجتماعی هستند، رشد اقتصادی پایدار و توسعه سیاسی ماندگار در نظم دسترسی باز رخ می‌دهد...
نکته جالب دیگری در مورد کتاب این است که با کاغذ کاهی و بسیار سبک منتشر شده، بنابراین کار را برای جابجایی و خواندن راحت‌تر می‌کند.

۴۵۶ صفحه - رقعی (شومیز)

داگلاس سسیل نورث/ جان جوزف والیس/ باری‌آر وینگاست