سایه سازمانی

کتاب «سایهٔ سازمانی» نوشتهٔ همکاران گرانقدرم، آقای دکتر سید حمید آتش پور و آقای سید پیمان رحیمی نژاد را خواندم.
این که نگاه روانشناسی تحلیلی کارل گوستاو یونگ برای تحلیل سازمان ها به کار گرفته شده است فتح باب ارزشمندی است. سازمان ها، همچون افراد می توانند سالم یا بیمار باشند. این سلامت و بیماری، هم معلول سلامت و بیماری اعضای سازمان است و هم علّت سلامت و بیماری آنها. یعنی افراد بیمار، سازمان بیمار ایجاد می کنند و سازمان بیمار، افراد بیمار می زاید و چنین است درباره سلامت. یک کشور و یک جامعه نیز یک سازمان کلان است. هنگامی که به وضعیت جامعه مان نگاه می کنیم نمی توانیم با خوش بینانه ترین نگاه هم تشخیص بیمار بر این جامعه نگذاریم. بنابراین تصمیم گرفتم در این کتاب تصویر جامعه مان را بیابم و یافتم، فصل پنجم کتاب با عنوان «سازمانهایی که سایه بر آنها حاکم است»، تصویر کاملی است از جامعهٔ ما:

الف - پیروی و تبعیّت کورکورانه و این باور که «مدیر ارشد» سراپا درستی و راستی است و کاروکسب و سازمان ایرادی ندارد.
ب- درک ضعیف و آشفته از اوضاع و فقدان شجاعت برای مطرح کردن آن با مدیر ارشد.
ج- نقش بازی کردن همهٔ افراد در شبکه ارتباطی ایجاد شده.
اگر با دقّت این فصل و فصول بعدی کتاب را بخوانید آنچه را در جامعهٔ ما رخ میدهد به وضوح درک می کنید.
متملقین، کودک قهرمان ها، سپر بلاها، فرزندان از دست رفته، دلقک ها و ردگم کن ها تیمی را تشکیل داده اند که «وضع موجود» را «بازتولید» می کنند.
اولین قدم برای خروج از این وضعیت همان است که در داستان «لباس جدید پادشاه» هانس کریستین اندرسون خوانده ایم: «شجاعتی برای فریاد زدن و این سؤال که چرا پادشاه لخت است؟!»، پس از آن تاباندن نور آگاهی بر نقش مخرّب اجزای این بازی و از پرده برون افکندن «سایه» است.
امیدوارم خوانندگان کتاب، «آگاهی از آسیب» را با «شهامت تغییر» درآمیزند،
چرا که آگاهان خاموش و منفعل، فضیلتی بر ناآگاهان ندارند.

دکتر محمدرضا سرگلزایی (روانپزشک)

حمید آتش‌پور