ویکتور امیل فرانکل بنیانگذار معنادرمانی

ویکتور امیل فرانکل در سال ۱۹۰۵ در وین (پایتخت اتریش) متولد شد، در سال ۱۹۳۰ پزشک شد و در سال ۱۹۳۷ مطب روان پزشکی خود را دایر کرد. در سال ۱۹۴۱ ویکتورفرانکل و خانواده اش به دلیل یهودی بودن به اردوگاه های کار اجباری (آشویتز) فرستاده می شوند. پدرش در اردوگاه بر اثر ذات الریه روی دست هایش جان می سپارد، مادرش در اتاق گاز آشویتز و برادرش (والتر) در زیر آوار یکی از معادن اردوگاه جان می سپارند و همسر ۲۴ ساله اش (تیلی) بر اثر گرسنگی جان می دهد. در ۲۷ آوریل ۱۹۴۵ اردوگاه تورکهایم توسط نیروهای آمریکایی آزاد می شود و زندانی شماره ۱۱۹۱۰۴ که حالا در سن چهل سالگی است پس از چهار سال اسارت و رنج به وین بر می گردد. در همان سال فرانکل در مدت ۹ روز کتاب "تجارب یک روانپزشک از اردوگاه کار اجباری" یا "تحت هر شرایطی به زندگی بله بگو" را برای ماشین نویس هایش دیکته کرد. این کتاب در ترجمه انگلیسی به "انسان در جستجوی معنا" تغییر عنوان داد و به فارسی هم به همین نام منتشر شده است.
فرانکل پس از بازگشت به وین به اصرار دوستانش ریاست بخش عصب شناسی پلی کلینیک وین را عهده دار شد و برای ۲۵ سال بر این مسند باقی ماند. او در سال ۱۹۴۸ مدرک دکتری فلسفه خود را از دانشگاه وین دریافت کرد در حالی که عنوان رساله دکتری او "خدایی که در ناخودآگاه ماست" بود. این رساله با عنوان "خدا در ناخودآگاه" توسط دکتر ابراهیم یزدی به فارسی ترجمه شده و انتشارات رسا آن را منتشر کرده است.
ویکتور فرانکل در ۶۷ سالگی گواهی نامه خلبانی اش را دریافت کرد. او در ۱۹۹۷ چهار روز پس از دریافت بیست و نهمین درجه دکتری افتخاری اش در سن ۹۲ سالگی درگذشت.
* * *
ویکتور فرانکل با روان کاوی (روان شناسی عمق) کاملا آشنایی داشت. او از ۱۵ سالگی در جلسات سخنرانی شاگردان #فروید شرکت می کرد و سال ها با فروید مکاتبه داشت اما فرانکل برخلاف فروید نگاهی روحانی (Spiritual) به زندگی داشت، زندگی را دارای معنا می دید و غایت تقلاهای انسان را جستجو برای کشف این معنا می دانست. دیدگاه فرانکل متأثر از جریانی فلسفی بود که اگزیستانسیالیسم نام دارد. اگزیستانسیالیسم که موج سوم روان شناسی (روان شناسی انسان گرا) را راه اندازی کرده است، برخلاف دیدگاه ارتودوکس روان کاوانه و دیدگاه رادیکال رفتار گرایی برای انسان یک تفاوت بنیادین و ماهوی نسبت به سایر حیوانات قائل است و آن "حق عصیان" علیه جبرهای زیستی و اجتماعی است.
بنابراین برای فهم شیوه زندگی، کار و نظریه پردازی ویکتور فرانکل لازم است که بستر فلسفی افکار او را بشناسیم.
نویسنده کتاب "ویکتور فرانکل بنیان گذار معنا درمانی" این مهم را به خوبی شناخته است لذا کتاب با شرح "نیروهای سه گانه روان شناسی" شروع می شود و خواننده با جریان های فکری و فلسفی شکل دهنده به تاریخ مسیر روان شناسی در قرن بیستم کاملا آشنا می شود. پس از آن نویسنده نظریات و فعالیت های حرفه ای ویکتور فرانکل را معرفی می کند و در ادامه، مسیر معنا درمانی را پس از ویکتور فرانکل دنبال می کند.
کتاب مذکور روان و عمیق است و نویسنده ازمنابع فراوان برای فهم و انتقال مطلب استفاده کرده است بنابراین خواننده این کتاب علاوه بر آشنایی با شخصیت و آرای ویکتور فرانکل به طور مختصر ولی عمیق با جریان اگزیستانسیالیسم و اومانیسم در فلسفه و روان شناسی آشنا می شود.
علاوه بر این وجود پیوست های دقیق در این کتاب (پی نوشت ها، واژه نما و موضوع نما) باعث می شود که این کتاب با وجود اختصار بتواند همچون یک کتاب درسی مورد استفاده دانشجویان و پژوهشگران این عرصه قرار گیرد.

دکتر محمدرضا سرگلزایی (روانپزشک)

احمدرضا محمدپور