پنجاه و سه نفر
معرفی کتاب ۵۳ نفر
پنجاه و سه نفر رمان تاریخ‌نگارانه‌ای از بزرگ علوی است که در سال ۱۳۳۰ توسط انتشارات نگاه منتشر و بارها تجدید چاپ شده است. علوی در این کتاب درباره‌ی چگونگی بازداشت ۵۳ تن از افراد حزب اشتراکی (توده) که خود نیز از جمله‌ی آنها بوده، محاکمه، شکنجه‌ها و توهین‌هایی که در زندان رضاشاهی متحمّل شده‌اند نوشته است. او وقایع را تا پایان بازداشتش در ۲۵ شهریور ۱۳۲۰ نوشته و حقایق پیش آمده را با داستان‌سرایی ترکیب نموده است. از این رو کتاب او صرفاً شرح تاریخی آنچه که در استبداد رضاشاهی بر سر مخالفان آمده نیست، بلکه از حیث داستان‌پردازی هم حائز اهمیت است.
سید مجتبی آقا بزرگ علوی معروف به بزرگ علوی (۱۲۸۲ – ۱۳۷۵) نویسنده‌ای واقع‌گرا و سیاستمداری چپ‌گرا بود. او در کنار صادق هدایت و صادق چوبک، از اوّلین داستان‌نویسان صاحب جایگاه ایرانی است و پس از آنها دهخدا و جمال‌زاده و دیگران در جهت تکوین داستان‌نویسی ایران تلاش کردند. از او چند رمان و داستان کوتاه باقی مانده. وی همچنین به کار ترجمه، نقد و فرهنگ‌نامه‌نویسی نیز پرداخته است.
بزرگ علوی در کتاب ۵۳ نفر، جریان محاکمه‌ی پنجاه و سه تن که در راس آنها دکتر تقی ارانی حضور داشته را طی روزهای ۱۱ الی ۲۲ آبان ۱۳۱۷ و روز ۲۴ همان ماه توصیف می‌کند. از دید او، شاهکار این محاکمه نطق دکتر ارانی بوده، سخنرانی‌ای که شش ساعت طول کشیده و دوست و دشمن را بهت زده نموده است.
بزرگ علوی هدف خود از نوشتن این کتاب را تاریخ‌نگاری و نمایش روزگار سیاه رضاشاهی می‌داند. او خواسته وضعیت بد زندانیان، بخصوص زندانیان سیاسی را در آن دوران نشان بدهد، ولی هرگز اسمی از مأموران زندان و شکنجه‌گران نمی‌برد. خود نویسنده در این باره گفته که دلیل نام نبردن از آنها این است که اساساً ایشان کاره‌ای نبودند و خودشان ابزار دست دیگران بودند.
شاید بخش‌هایی از کتاب بخصوص ابتدای آن کمی کسل‌کننده به نظر برسد، چرا که گاه نویسنده جملات کلی‌گویانه و تا حدّی شعار گونه را با توجه به مَنش حزبی خود و یارانش می‌آورد و این امر به سلامت روایت خلل وارد می‌کند، امّا با توجه به زمان انتشار این اثر و نوپا بودن داستان‌نویسی مدرن در ایران، همچنین تلفیق داستان و مستندنگاری در آن، این اشکالات طبیعی است. با توجه به این که بزرگ علوی خود از جمله‌ی آن ۵۳ نفر بود که تا پایان برانداخته شدن رضاشاه از سلطنت در زندان بوده‌اند، این کتاب از نظر تاریخی جزو مستندترین متون در این باره است، درحالی که هنوز ارزش‌های داستانی خود را نیز حفظ کرده.
محدثه میرجعفری
علوی، بزرگ، 1375 - 1283 - خاطرات
ایران - تاریخ - پهلوی، 1320 - 1357
حزب توده ایران
کتاب های مشابه
درباره لک‌لک بوک
طراحی و بهینه سازی | مجتمع ارتباطات نوین ایرانیان
ارسال دیدگاه