اضطراب موقعیت
«دو داستان عشقی بزرگ، زندگی هر فردی را معمولاً با خود درگیر می‌کند» این جمله را آلن دوباتن فیلسوف سویسی ساکن بریتانیا می‌گوید و بر این باور است: «علاوه بر این که ما همواره در جستجوی عشق و شیفتگی جنسی هستیم، از جهان نیز انتظار دریافت عشق داریم که این عشق بسیار اسرارآمیزتر و شرم‌آورتر است. جدیت داستان دوم به هیچ وجه کمتر از داستان اول نیست، درد و شکست در آن هم به هیچ وجه کمتر نیست. در داستان دوم هم شکست عشقی وجود دارد.»
آلن دوباتن در کتاب اضطراب موقعیت (Status Anxiety)، راوی موقعیت انسان امروز در برابر جهان شده و مفهوم جهانی اضطراب را که به ندرت به صورت مستقیم مورد توجه قرار گرفته را ارزیابی و موشکافی می‌کند.
اضطراب نشات گرفته از این که: دیگران درباره ما چگونه فکر می‌کنند؟ چرا نادیده گرفته شدن از سوی دیگری با سقوط در احساس بی‌ارزشی همراه است؟ رنج و هیاهوی بی‌پایان بشر قرار است به چه هدفی ختم شود؟ چرا باید این همه اضطراب را که محصول حرص طلبی و جاه‌طلبی‌های تمام‌نشدنی است را تحمل کنیم؟
در واقع کتاب بر شیوع اضطراب در جوامع مدرن می‌پردازد و به ما گوشزد می‌کند، به رغم افزایش شگفت‌انگیز ثروت، انباشت غذا و دانش، بالا رفتن سطح رفاه زندگی، امنیت، تسهیلات درمانی و بهداشتی و امکانات مادی، سطح اضطراب کاهش پیدا نکرده و بالعکس به همان اندازه میزان اضطراب بالاتر نیز رفته و به نظر می‌رسد ما برای تحمل کردن خود بیش از هر زمانی به تأیید و محبت دیگران نیاز پیدا کرده‌ایم. در هیاهوی لذت‌ها و امکانات، به راحتی از مسخره شدن آشفته می‌شویم، آرزوی تحسین ریاکارانه و چاپلوسانه دیگران را داریم و اظهارنظرهای مبنی بر این که بی‌اهمیت هستیم، زخم‌هایی بر ما می‌زند که هر روز عمیق‌تر می‌شود.
آلن دوباتن فیلسوف 49 ساله سوئیسی در مصاحبه‌ای می‌گوید: «هدف من از نوشتن کتاب اضطراب موقعیت، ارائه تعریف جامعی از این بیماری جهان‌شمول و کمک به حل مسئله بود.» اضطراب موقعیت «وضعیتی است که پیر و جوان نمی‌شناسد، غنی و فقیر هم ندارد و در عصر حاضر ممکن است هر کسی را درگیر کند. حتی خود من هم با آن مواجه شدم و بسیاری از دوستان نزدیکم و افرادی مانند بیل گیتس را هم می‌شناسم که به اضطراب موقعیت مبتلا شده‌اند.
در حقیقت فرقی ندارد برنده یا بازنده باشی، ما همواره نگران موقعیتی هستیم که در جهان داریم، چرا که اغلب افراد بسته به جایگاهی که در جهان داریم برایمان ارزش قائل می‌شوند و به ما محبت می‌کنند. گویی ایگو یا خود پنداره ما تنها با نظرات دیگران تغذیه می‌شود و جان می‌گیرد یا بهتر بگویم مثل بادکنک باد می‌شود و به شدت نسبت به نادیده گرفتن‌ها و طرد شدن‌ها، آسیب‌پذیر است.»
دوباتن توضیح می‌دهد: «اضطراب موقعیت در زمانه حاضر نسبت به هر عصر و دوره‌ای، وضعیتی وخیم‌تر و نیاز به توجه بیشتر پیدا کرده است. چرا که امکان دست‌یابی بشر امروز به امکاناتی (پول، ارتباط جنسی، تفریح و حرفه مناسب) بیشتر از هر زمانی فراهم گشته و انسان این دوره با مقایسه خودش با دیگران مستعد دریافت احساس ناکام کننده بازنده بودن قرار می‌گیرد.
از دیدگاه این فیلسوف معاصر و مشهور، در حقیقت گروه مرجع یا همان گروهی از مردم که فکر می‌کنیم به ما شباهت دارند در عصر امروز به شدت وسعت یافته و ما تنها زمانی می‌توانیم خودمان را خوشبخت بدانیم که به اندازه آن‌ها داشته باشیم.
آلن دوباتن تنها به تعریف و بازنمایی نشانه‌های بیماری یا بررسی علل و ریشه‌های آن اکتفا نمی‌کند و ما را با غم و ترس بر گرفته از بیماری شایع عصر حاضر تنها نمی‌گذارد. او در بخش دوم کتاب راه‌حل‌هایی را برای کنار آمدن با «اضطراب موقعیت «ارائه می‌دهد. از مردم‌گریزی‌های هوشمندانه می‌گوید و با استناد به نظرات فلاسفه به ما می‌آموزد، به جای تکیه بر نظرات عمومی که عمدتاً بر پایه احساسات، عامه‌پسندی، سطحی‌نگری و تعصب است به انتقاد به‌جا از رفتارمان روی بیاوریم و راه منطقی را برای خود قضاوتی در پیش بگیریم.
هنر تراژدی و کمدی از دیگر تکنیک‌هایی است که دوباتن به ما می‌آموزد تا به کمک آن‌ها مصائب و رنج‌های دیگران را تاب بیاوریم و در برابر مصیبت‌های خودمان نیز فروتن باشیم. او از فلسفه، مذهب، ادبیات، اقتصاد، سیاست و هنر بهره می‌جوید و از نظریات و دیدگاه‌های نویسندگان، دانشمندان و فلاسفه‌ای همچون، آدام اسمیت، دیوید هیوم، توماس هابز، ژان ژاک روسو، مارکس، جورج برنارد شو، تولستوی، شارل بودلر بهره می‌گیرد تا زندگی انسان امروز را که با تمام دستاوردهایش فاقد شور و اشتیاق و معنی شده را رنگ و رو و معنایی تازه هر چند تلخ و تراژیک، ببخشد تا نتیجه شکست آنقدر بر دوشمان احساس سنگینی نکند. دوباتن به نقل از سنکا، فیلسوف معروف مکتب رواقی گری می‌گوید: «چرا فقط باید برای بخش‌هایی از موقعیت‌ها در دنیا گریست، وقتی باید برای کل این دنیا اشک بریزیم.»
مریم بهریان (دانشجوی دکتری روان‌شناسی)
کتاب های مشابه
درباره لک‌لک بوک
طراحی و بهینه سازی | مجتمع ارتباطات نوین ایرانیان
ارسال دیدگاه