خیانت

اریک فروم فیلسوف و روانکاو آلمانی تعارض اساسی انسانی را دو راهیِ انتخاب بین امنیّت و آزادی می داند: هنگامی که در شرایط ناامن قرار می گیریم (فقر، قحطی، جنگ، فاجعه) آنقدر دچار ترس می شویم که حاضریم بسیاری از آزادی ها و حق انتخاب هایمان را واگذار کنیم تا امنیت و ثبات به دست آوریم. به همین دلیل، نظام های فاشیست و توتالیتاریست همیشه جنگ افروز هستند تا شهروندان را در شرایطی قرار دهند که نیازشان به آزادی را سرکوب کنند. از آن سو هنگامی که در شرایط امنیت و ثبات قرار می گیریم روزمرّگی و یکنواختی، ما را دچار ملال می کنند، ملالی که چنان برایمان غیر قابل تحمّل است که داوطلبانه رفتارهای خطرناک را انتخاب می کنیم و به آزمودن رفتار های پرهزینه دست می زنیم تا از ملال و یکنواختی رها شویم.

گویی انسان تنها به انتخاب بین دو شر (ترس - ملال) مُخَیّر است.

کتاب خیانت پائولو کوئیلو راجع به همین "درد ملال" است. داستان در کشور سوئیس اتفاق می افتد، کشوری که در سهمگین ترین حوادث قرن گذشته (جنگ جهانی دوّم) جزیرهٔ امنیت و ثبات بود و هم اکنون هم بالاترین سهم را از رفاه، امنیت و قانونمندی دارد.

قهرمان داستان هم زنی است که در بهترین شرایط زندگی می کند، سالم است، صاحب شغلی است که مورد علاقهٔ اوست، همسری ثروتمند، مهربان و متعهّد دارد و فرزندانش سالم و شاداب هستند ولی این زن دچار ملال شده است و بی آن که بداند چرا، از زندگی لذت نمی برد. او به دنبال هیجان و خطر کردن است تا خود را از "سیاهچالهٔ ملال" بیرون بکشد.

در چنین شرایطی این زن در موقعیّت یک رابطهٔ جنسی-عاطفی قرار می گیرد و پی می برد که این هیجان او را از ملال بیرون می کشد.

پائولو کوئیلو در این رمان به درستی به یکی از دلایل بی وفایی در رابطهٔ زناشویی می پردازد: ملال!

پرداختِ داستان و طرح مسأله در کتاب "خیانت" به خوبی صورت گرفته است ولی پائولو کوئیلو نتوانسته است برای مسأله ای که طرح کرده پاسخی در خور بیابد و در انتهای کتاب به شعارهای همیشگی و تکراری متوسل شده است.

دکتر محمدرضا سرگلزایی (روانپزشک)

پائولو کوئیلو پائولو کوئلیو نویسنده معاصر برزیلی در ۲۴ اوت ۱۹۴۷ در شهر ریودوژانیرو برزیل بدنیا آمد.