زهرا خانلری

تولد : زهرا کیا (خانلری) (۱۲۹۴ خورشیدی – ۶ اسفند ۱۳۶۹) پژوهشگر، نویسنده و مترجم زبان و ادبیات فارسی و همسر دکتر پرویز ناتل خانلری بود.

زهرا کیا در سال ۱۲۹۴ خورشیدی در تهران دیده به جهان گشود. اجداد پدریش اهل نور مازندران بودند. پدرش میرزا هادی کیانوری پسر شیخ شهید فضل‌الله نوری و نوهٔ دختری علامه حسین محدث نوری و مادرش عصمت الحاجیه بروجردی بود که هر دو از خاندان علمای دین برخاسته بودند. او یکی از پنج فرزند خانواده بود.

زهرا کیا تحصیلات ابتدائی را در مدرسه ناموس انجام داد که مهم‌ترین مدرسه دخترانه آن زمان بود و خیلی از کسانی که به آن مدرسه راه یافتند از زنان تحصیل کرده ایران گردیدند. زهرا کیا که از شاگردان برجستهٔ مدرسه ناموس بود به دانشسرای عالی راه یافت و سپس وارد دانشکده ادبیات شد و در سال ۱۳۱۸ در دوره دکتری ادبیات پذیرفته شد و با پرویز خانلری همدرس بود. زهرا کیا از نخستین بانوانی است که در داخل کشور درجه دکتری ادبیات گرفت و رسالهٔ دکتری خود را تحت عنوان «سبک ادبی کتاب‌های تاریخی ایران» زیر نظر ملک‌الشعرای بهار به اتمام رسانید که با درجه خوب از تصویب گذرانیده و سپس به تدریس در مدارس کشور پرداخت؛ و دبیر ادبیات دبیرستان نوربخش شد که از مهم‌ترین مدارس دخترانهٔ کشور بود. دکتر زهرا خانلری با گذرانیدن امتحان دانشیاری به تدریس در دانشگاه پرداخت و به مقام استادی دانشگاه رسید و سالیان دراز در دانشگاه تدریس می‌کرد.

تالیفات
زهرا خانلری از نویسندگان مجله سخن بود و مقالات خود را با نام مستعار (ژاله رهبر) می‌نوشت. بعضی از آثار دکتر زهرا خانلری هنوز به چاپ نرسیده‌است. تألیفات دکتر زهرا خانلری چنین است:

داستان پروین و پرویز (۱۳۱۲)
داستان ژاله یا رهبر دوشیزگان (۱۳۱۵)
نمونه غزل (از مجموعه شاهکار ادبیات فارسی)
روش تدریس (دو جلد)
کتاب فارسی پنجم دبستان با همکاری لیلی ایمن (آهی)
فارسی و دستور
فارسی اول دبیرستان
فرهنگ ادبیات جهان (دو جلد)
بحث تحقیقی دربارهٔ فعل در تاریخ بیهقی
تاریخ و تاریخ‌نویسی در ایران
چهار داستان حماسی از شاهنامه فردوسی.
راهنمای ادبیات فارسی
داستان‌های دل‌انگیز ادبیات فارسی
برگزیده قابوس نامه
داستان حسنک وزیر (از تاریخ بیهقی)
افسانه سیمرغ (برای کودکان ار منطق الطیر عطار)

ترجمه‌ها
بیست داستان، اثر لویجی پیراندلو (۱۳۳۵) شامل:
- سه اندیشه دخترک گوژپشت - خانه افسون زده - انتقام سگ - روسری سیاه - شب عروسی - کدامیک است - دود - زن مرده و زن زنده - سکته ناقص - گل سرخ - سرگرمی - چائولا ماه را کشف کرد - نمازخانه کوچک - پاسخ - بیچاره آن مرحوم - لباس نو

دنیای خیال، اثر آندره موروا (۱۳۴۹)
آقای رئیس‌جمهور
پاپ سبز
«رنجهای جوانی ورتر» اثر آندره موروا، تهران: کتابفروشی زوار، ۱۳۲۲.

نوشته ای از زهرا خانلری

«فکر ترقی و تساوی زن و مرد باید در تمام شئون اجتماعی و سیاسی و حقوقی واقتصادی عادی جاری این کشور باشد.» «زن ایرانی بهیچوجه کم استعداد تر از زنان دیگر کشورها نیست. تنها علت عقب ماندگی اش، عقب ماندگی اجتماع و استبداد حکومت است. زیرا زن ایرانی از عهده هر کاری بر می‌آید».