جلال‌الدین‌ مولوی

تولد : جلال‌الدین محمد بلخی معروف به مولانا، مولوی و رومی (۱۵ مهر ۵۸۶ – ۴ دی ۶۵۲ هجری شمسی) از مشهورترین شاعران ایرانی پارسی‌گوی است.

جلال الدین محمد بلخی که همه ما اورا به نام «مولانا» یا «مولوی» می‌شناسیم، در ششم ربیع الاول سال ۶۰۴ هجری (قرن هفتم) در شهر بلخ دیده به جهان گشود. اجداد مولانا همه اهل خراسان بوده‌اند. پدر مولانا، محمد بن حسین خطیبی معروف به بهاءالدین ولد و سلطان‌العلما، از بزرگان صوفیه و مردی عارف بود و مردم بلخ علاقه فراوانی بر او داشته که ظاهرا همان وابستگی مردم به بهاء ولد سبب ایجاد ترس در محمد خوارزمشاه گردیده است. در نتیجه آن، بهاءالدین ولد به قونیه مهاجرت کرد. اما در قونیه نیز با مخالفت امام فخررازی که فردی بانفوذ در دربار خوارزمشاه، روبه‌رو شد.
مولانا در سفر زیارتی که پدرش از بلخ به آن عازم شدهمراه شد. در طول این سفر در شهر نیشابور همراه پدرش به دیدار شیخ فریدالدین عطار، عارف و شاعر رفت. ظاهرا شیخ فریدالدین سفارش مولانا را در همان کودکیش (۶ سالکی یا ۱۳ سالگی ) به پدر نمود. در این سفر حج علاوه بر نیشابور در بغداد نیز مدتی اقامت گزید و ظاهرا به خاطر فتنه تاتار، از بازگشت به وطن منصرف گردیده و بهاء الدین ولد در آسیای صغیر ساکن شد. اما پس از مدتی براساس دعوت علاء الدین کیقباد به شهر قونیه بازگشت.
مولانا در هجده سالگی با گوهر خاتون دختر خواجه لالای سمرقندی ازدواج کرد که حاصل این ازدواج سه پسر و یک دختر بود. پس از فوت پدرش بهاء ولد راه پدر را ادامه داده و عمر خویش را به هدایت و ارشاد مردم سپری نمود.
مولانا در ۳۷ سالگی عارف و دانشمند دوران خود بود و مریدان و مردم از وجودش بهره‌مند بودند تا اینکه شمس‌الدین محمد بن ملک داد تبریزی روز شنبه ۲۶ جمادی‌الاخر ۶۴۲ نزد مولانا رفت و مولانا شیفته او شد. در این ملاقات کوتاه، مولانا دوره پرشوری را آغاز کرد. در این ۳۰ سال مولانا آثاری برجای گذاشت که از عالی‌ترین نتایج اندیشه بشری است.
شمس تبریزی در حدود سال ۶۴۲ هجری قمری به مولانا پیوست و چنان او را شیفته کرد، که درس و وعظ را کنار گذاشت و به شعر و ترانه و دف و سماع پرداخت و از آن زمان طبعش در شعر و شاعری شکوفا شد و به سرودن اشعار پر شور عرفانی پرداخت. کسی نمی‌داند شمس تبریزی به مولانا چه گفت و آموخت که دگرگونش کرد؛ اما واضح است که شمس تبریزی عالم و جهاندیده بود و برخی به خطا گمان کرده‌اند که او از حیث دانش و فن بی‌بهره بوده‌است که نوشته‌های او بهترین گواه بر دانش گسترده‌اش در ادبیات، لغت، تفسیر قرآن و عرفان است.

آثار
آثار منظوم
مثنوی معنوی
دیوان شمس تبریزی
رباعیات

آثار منثور
فیه ما فیه
مجالس سبعه
مکتوبات