آیین اختتامیه پنجمین دوره «جایزه فرشته» با حضور اهالی فرهنگ و ادب و تقدیر از شرکت کنندگان عصر جمعه سی و یکم خردادماه در باغ نگارستان تهران برگزار شد.
به گزارش خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا) عصر آدینه سی‌ویکم خرداد ماه مراسم اختتامیه دوره پنجم از «جایزه فرشته» با موضوع «جاده» در محل باغ نگارستان تهران برگزار شد. در این دوره نیز به سیاق سال‌های گذشته، این رقابت در دو بخش عکس و داستان کوتاه برگزار شد و از میان شرکت‌کنندگان در هر دو بخش ده شرکت کننده به عنوان نفرات برگزیده انتخاب شدند.

در ابتدای مراسم، مسعود فروتن که اجرای این رویداد فرهنگی ـ هنری را عهده دار بود، از سید صالح بهشتی؛ مدیریت مجموعه شهر کتاب فرشته دعوت کرد تا توضیحاتی در خصوص دوره پنجم «جایزه فرشته» ارائه دهد.
بهشتی در این زمینه بیان کرد: «باعث خوشحالی است که توانسته‌ایم این تعداد از استعدادهای جوان را در کنار استادان هنر و فرهنگ می‌بینیم. دوره پنجم از «جایزه فرشته» که امروز شاهد آیین اختتامیه آن هستیم شاید آغاز مسیری باشد که در آینده خواهیم داشت. این موضوع به بین المللی شدنِ «جایزه فرشته» اشاره دارد که هم رفتار و هم نوع معرفی «جایزه فرشته» به مخاطبان را تحت تأثیر قرار می‌دهد.

در حقیقت از این دوره به بعد قرار بر این است که «جایزه فرشته» در استاندارد و کیفیتی بالاتر برگزار شود که معرفی «جایزه فرشته» در کشورهای مختلف از برنامه‌های مورد نظر در این زمینه است. بنا بر سنتی که در دوره چهارم پایه گذاری شد، در دوره پنجم نیز قرار بر این است که آثار نفرات برگزیده در قالب کتاب هم به زبان فارسی و هم به زبان انگلیسی منتشر شود. آثار برگزیدگان عکس نیز در چند شهر ایران از جمله یزد، کرمانشاه، اصفهان و.. در قالب نمایشگاه به صورت تور به نمایش گذاشته شود. از سوی دیگر قصد بر این است که نمایشگاهی از این آثار در یکی از شهرهای خارجی نیز برگزار شود. در این میان شاید یکی از مهم‌ترین جوایزی که امسال در این دوره برای برگزیدگان در نظر گرفته شده است، سفر گروهی بیست نفر اول به همراه تعدادی از هیأت داوران به شهر یزد باشد که در شهریور ماه امسال مهمان هموطنان یزدی ما خواهند بود و حاصل این سفر نیز بر اساس هدایت داوران یک کتاب و نمایشگاه عکس دیگر خواهد بود با عنوان «قصه‌های یزد».
نسل جدید ادبیات معاصر می‌خواهد بیاموزد و بیاموزاند
در ادامه، جواد مجابی به عنوان سخنران ویژه این رویداد پشت تریبون آمد و مطلبی در خصوص صد سال داستان نویسی در ایران معاصر بیان داشت: «در خصوص هر رویداد همواره نکات مثبت و منفی وجود دارد که نیازمند تحلیل است. اما امروز من ترجیح می‌دهم که گزارشی از صد سال داستان نویسی در ایران معاصر را برایتان بخوانم. دو جریان متفاوت در صد سال ادبیات مدرن ایران وجود دارد. فرصتی فراهم شده است تا در این مجلس از ادبیات مدرن ایران به کوتاهی سخن بگویم. در این صد سال از ۱۳۰۰ خورشیدی به این سو ادبیات معاصر ایران به دو دوره نسبتاً متفاوت را از سر گذرانده است. جریان نخست ۶۰ سال پاییده و هنوز هم ادامه دارد و جریان دوم تجربه‌های ۴۰ ساله‌اش را از سر می‌گذراند. شروع جنبش هنر و ادبیات جدید ایران بی ارتباط با جنبش هنر و ادبیات مدرن جهان خاصه تحولات فرهنگی قرن بیستم نبوده است. جنبش ملی گرایی که بین دو جنگ جهانی اتفاق افتاد در ایران دو جنبه کاملاً متفاوت را تجربه کرد. از یک سو روشنفکران و نویسندگان ایرانی برای تثبیت هویت تاریخی‌شان کوشیدند به ریشه‌های تمدن و فرهنگ پیشین خود آگاهی یابند که از طریق بازخوانی اسناد فرهنگی به جا مانده میسر شد. از سوی دیگر برای هم طرازی با جهان مدرن و معاصر به تحولات فرهنگی و اجتماعی تمدن‌های پیش روی غربی توجه داشتند. نویسندگان ایرانی به رهبری جمالزاده و هدایت داستان رمان مدرن را با الگوهای جهانی رشد دادند. چند نسل از آنها در آثارشان به موضوع محوری قانون، عدالت و شرایط شهرنشینی حساس بودند.»
مجابی با اشاره به تفاوت فضای داستان‌نویسی سی، چهل سال گذشته با پیش از انقلاب ادامه داد: «نسل بعدی نویسندگان که از ۱۳۶۰ خورشیدی تاکنون فعالیت می‌کنند، از دهه ۷۰ به بعد به دلیل سهولت ارتباطات جهانی و انفجار اطلاعات تکیه اصلی خود را از گنجینه میراث فرهنگی خود برداشتند و بیشتر به میراث جهانی انسان توجه کردند. روند جهانی شدن و یکسان‌سازی که در فرهنگ آسان‌تر و سریع‌تر اتفاق می‌افتد سیمای نویسندگان دهه ۶۰ به بعد را تا حدی رنگ جهان شهری داده است. در واقع فرهنگ خلاف جهت سیاست حرکت می‌کند و روند درون پیچ سیاست و اقتصاد در آثار ادبی راهی رو به بیرون از خود باز کرده‌اند. طبعاً چنین تقسیم بندی‌های کلی نگر ادبی بیشتر برای تشخیص تفاوت‌های عمده است چون در عرصه علوم انسانی و فرهنگ حکم قطعی کردن روا نیست. مضامین عمده ادبیات نسل‌های بعدی در این ۴۰ سال اخیر چند مشخصه اصلی دارد؛ نخست مرگ اندیشی و غنیمت شمردن مجال اندک زندگی است. در ادبیات چهل ساله اخیر که به علت انقلاب و جنگ تحمیلی، مرگ و میر در جامعه امری عادی و همنشین زندگی بوده، در این امر مؤثر است. مرگ در نوشته‌های جوانان حالتی غیر عرفانی یافته است و بیشتر از یک افق بسته و سرنوشتی ناگزیر حکایت می‌کند. مورد دیگر پرهیز از ایدئولوژی و سیاست زدگی است که البته نقیضش را نیز در درون خود می‌پروراند. به طور کلی می‌توان گفت نسل جدید هنوز در آثارشان شکل نهایی و مطلوب ادبیات هنری را نیافته‌اند. گرایش به پی افکندن فرهنگی دارند که بتواند به گفت و گوی زنده و فعال با فرهنگ‌های پیش روی جهان بپردازد چون می‌خواهند بیاموزند و بیاموزانند.»
بزرگداشت ابراهیم فرزامند
بخشی از این مراسم طبق روال سال‌های گذشته اختصاص داشت به بزرگداشت یکی از چهره‌های فرهنگ و ادب کشور. در این دوره نیز با تاکید بر اهمیت کتابفروشی ها به عنوان حلقه اتصال کتاب خوان‌ها و کتاب، از ابراهیم فرازمند مدیر کتابفروشی «فرازمند» رشت قدردانی به عمل آمد.
گزارش دبیر
در ادامه پژمان موسوی دبیر جایزه در خصوص پنجمین دوره جایزه فرشته گفت: در این دو دوره از «جایزه فرشته» با جوانانی رو به رو شدیم که توانسته بودند با کمترین امکانات آثار بسیار مهمی را خلق کنند. بسیاری از آثار برگزیده از میان شرکت کنندگان شهرستان‌های مختلف بود. جوانانی که نه به کارگاه‌های داستان نویسی دسترسی داشتند نه به کلاس‌های عکاسی، اما با این وجود توانسته بودند آثار بسیار جدی‌ای را خلق کنند. فراخوان دوره پنجم دی طبق روال هر ساله دی ماه منتشر شد و شرکت کنندگان مهلت داشتند تا آثار خود را تا سی و یکم فروردین به دبیرخانه جایزه ارسال کنند. در این دوره در بخش داستان کوتاه ۴۵۹ نفر و در بخش عکس ۱۹۷ نفر (در مجموعه ۵۹۱ عکس) آثار خود را به دبیرخانه ارسال کردند که هیات انتخاب در بخش داستان کوتاه ۳۲ اثر را برای مرحله نهایی انتخاب کردند و در بخش عکس ۳۳ نفر به مرحله داوری و حضور در نمایشگاه انتخاب شدند. از ابتدای اردیبهشت تا ۵ خرداد ماه هیأت انتخاب آثار برسی کردند و در نهایت هیأت داوران ده نفر برگزیده را از میان آنها انتخاب کردند. به طور کلی می‌توان گفت این دوره به اذعان هیأت داوران و هیأت انتخاب آثار کیفیتی به مراتب بالاتر و نگاه متفاوت‌تری نسبت به سال‌های پیش داشتند. امید داریم که «جایزه فرشته» هر سال به اهدافش نزدیک‌تر شده و نگاه‌های بیشتری را به سوی خود جذب کند.

بزرگداشت ساسان مویدی
در ادامه این مراسم از ساسان مویدی عکاس پیشکسوت که دو مجموعه «بمباران تهران» و «حلبچه» وی از شهرت زیادی برخوردار است با حضور هیات داوران بخش عکس، تقدیر به عمل آمد.

پس از این قسمت، ضمن پخش کلیپی از عکس‌های برگزیده این دوره، شادی قدیریان مطالبی در خصوص انتخاب عکس‌ها در این دوره بیان کرد: «عکس و تصویر زبان خاص خودش را دارد. جاده به خودی خود هم مفهوم و هم فرم بسیار زیبایی دارد و ما در هیات داوری با تعداد زیادی عکس رو به رو بودیم که همگی زیبا بودند. خوشبختانه ۶۰ یا ۷۰ درصد از عکس‌ها از شهرهای مختلف ایران ارسال شده بود و این یکی از نکات مثبت این جشنواره به شمار می‌رود. ما در انتخاب عکس‌ها به دنبال مفهوم و پیامی بودیم که عکس‌ها منتقل می‌کردند.»

برگزیدگان بخش عکس
جوایز و الواح ده نفر برگزیده بخش عکس دوره پنجم با موضوعیت جاده و با حضور هیأت داوران این بخش شامل شادی قدیریان، رعنا جوادی و آرش خاموشی اهدا شد. نفرات برگزیده بخش عکس از این قرار بود:
نفر دهم: محمد مهیمنی، نفر نهم: مجید خالقی مقدم، نفر هشتم: امیرمحمد امیری، نفر هفتم: پژمان طاهرخانی، نفر ششم: صبا شامبیاتی، نفر پنجم: امید آرمات، نفر چهارم: هادی دهقان پور، نفر سوم: مرتضی امین الرعایی، نفر دوم: محسن کابلی، نفر اول: امین رحمانی.

بزرگداشت صفدر تقی زاده
در ادامه مراسم از صفدر تقی زاده نویسنده و مترجم پیشکسوت و خالق آثاری مهم با حضور احمد مسجد جامعی، جواد مجابی و هیات داوران بخش داستان کوتاه تقدیر به عمل آمد.
تقی زاده در سخنانی کوتاه به تفاوت‌های داستان کوتاه و رمان اشاره کرد و از جوانانی که در حوزه داستان کوتاه به فعالیت مشغولند خواست تا با جدیت در این غالب ادبی فعالیت کنند.

برگزیدگان بخش داستان کوتاه
بخش پایانی این آیین اختصاص به اعلام اسانی ده نفر برگزیده بخش داستان «جایزه فرشته» بود. پیش از اعلام نتایج علی خدایی از اعضای هیآت داوران دوره پنجم «جایزه فرشته»، در خصوص انتخاب نهایی آثار گفت: «سی و دو اثری که به مرحله نهایی راه یافتند، توانسته بودند جاده را به عنوان یک کاراکتر محوری به خوبی نشان دهند. اما علاوه بر این محور و بازی‌هایی که با مفهوم جاده شده بود جاده به مثابه برملا کردن راز، فرصت دیدار، دیدن فرزند، یادآوری‌ها، و ... در این داستان‌ها بیان شده بود. اما در این میان جاده نقش دیگری نیز داشت که مربوط به زندگی‌های کنار جاده، حیوانات در جاده‌ها، قهوه خانه‌ها و... می‌شد. بعضی وقت‌ها جاده باعث شده بود که از موضوعاتی چون دوچرخه، اتوبوس، کوله پشتی و... یاد شود. همه این داستان‌ها عالی بود و نشان می‌داد که تخیل نویسندگانش خوب کار کرده. اما هیات داوران متر و معیار دیگری نیز داشت. اینکه این مفاهیم تا چه حد قدرت قصه سازی داشتند و معاصر امروزی بودند؟ چقدر اجراها خوب بود؟ آیا این‌ها با هم مکالمه می‌کردند یا محاوره؟ در واقع این اساس و معیا انتخاب ما در این دوره از «جایزه فرشته» بود.»

نفرات برگزیده بخش داستان کوتاه به انتخاب اولیه‌ی کاوه فولادی نسب، آرش صادق بیگی و حسن محمودی و انتخاب نهایی علی خدایی، ناهید طباطبایی و شیوا ارسطویی به شرح ذیل بودند:

نفر دهم: ابوالقاسم نجاری، نفر نهم: محمدسعید احمدزاده، نفر هشتم: شیرین ورچه، نفر هفتم: مرتضی فرجی، نفر ششم: دلبر یزدان پناه، نفر پنجم: هما جاسمی، نفر چهارم: محمد حسین گلستانی، نفر سوم: اردوان نیک نیا، نفر دوم: الهام روانگرد، نفر اول: محمدعلی دستمالی.

این مراسم با حضور چهره‌هایی چون: احمد مسجدجامعی، جواد مجابی، احمد پوری، محیط طباطبایی، سیدمحمد بهشتی، ترانه یلدا، علیرضا تابش، نیکنام حسینی‌پور، ناستین مجابی، سعید صادقی، پرویز جاهد، محمدعلی جعفریه، گیتا علی‌آبادی، گلبرگ برزین، مهدی افروزمنش، سید محمد طباطبایی، صفدر تقی زاده و ساسان مویدی برگزار شد.