معرفی کتاب افسانههای آذربایجان
ادبیات فولکلوریک و به ویژه افسانههای محلی آینهی روحیات، آرزوها و دردهای مردم یک ناحیه در طول تاریخ است. به ویژه این نوع ادبیات احوالات مردم فرودست را در خود دارد چرا که زبان حال آنهاست و اثری است که توسط جمیع آنها خلق شده است. کتاب «افسانههای آذربایجان» کتابی است که در آن داستانهای فولکلور مردم غیور آذربایجان جمعآوری شده است. صمدبهرنگی (۱۳۴۷-۱۳۱۸) خالق ماهی سیاه کوچولو و بهروز دهقانی (۱۳۵۰-۱۳۱۸) این افسانهها را جمعآوری کردهاند و انتشارات نگاه این کتاب را منتشر کرده است.
از بین این روایات، داستانهای کوراغلو را میتوان بهترین نمونهی نثر زبان ترکی دانست. صمد بهرنگی در مقدمهای که بر این کتاب نوشته، داستانهای فولکلور آذربایجان به سه دسته تقسیم کرده است. دستهی اول داستانهای حماسیای هستند که با عشقهای پهلوانی و روایت مبارزه با پادشاهان و قدرتمندان و فئودالها آمیخته شدهاند؛ داستانهای کوراغلو شامل هفده داستان از این دست است. داستانهای دده قورقور نیز از این جملهاند. دستهی دوم داستانهای صرفاً عاشقانه هستند، مثل داستان عاشق غریب، طاهرمیرزا، اصلی و کرم. گروه سوم افسانههایی هستند که برای کودکان در شبهای دراز زمستان در پای کرسی یا در هنگام خواب تعریف میکردند. بهرنگی میگوید که در این کتاب فقط خصوصیات داستانهای دستهی سوم گفته شده است. در این مجموعه 39 قصه گرد آورده شده است.
بررسی این افسانهها علاه بر این که به شناخت زبان مردم یک منطقه کمک میکند، در بررسیهای مردمشناسانه و فرهنگی هم اطلاعات خوبی به محققانش میدهد. علاوه بر این خوانندهی معمولی هم قطعاً از خواندن این روایتهای شیرین بومی لذت میبرد. علیالخصوص که خود اهل دیار آذربایجان و نزدیک به این فرهنگ و زبان باشد. برخی از این افسانهها فقط مربوط به منطقهی آذربایجان نیست و با افسانههای سایر نواحی اشتراک دارد. جمعآوری افسانههای فولکلور بررسیهای تطبیقی بین فولکلور نواحی مخلتف را آسان میکند و یافتن اشتراکات فرهنگی راهگشاست. خواندن این کتاب به کسانی که از خواندن قصههای قدیمی با فضای بومی لذّت میبرند و یاد خاطرات کودکیشان میافتند و کسانی که میخواهند فرهنگ ناحیهی آذربایجان را به صورت زنده از خواندن یک کتاب حس کنند توصیه میشود.
محدثه میرجعفری
افسانهها و قصههای آذربایجانی - ادبیات نوجوانان
۳۱۲ صفحه
ارسال دیدگاه