جنجال‌های نوبل ادبیات

ادبیات

‌
آکادمی سوئد بعد از ماجرای رسوایی‌هایی که به تعطیلی نوبل ادبیات ۲۰۱۸ منجر شد، سعی داشت امسال اعتبار این جایزه را احیا کند؛ اما چندان موفق نشد، چون انتخاب پیتر هاندکه باعث اعتراض‌های بسیاری شد.
هاندکه اتریشی، در دهه ۱۹۹۰ و سال‌های جنگ بوسنی طرفدار صرب‌ها بود و وقتی میلوشویچ، رئیس‌جمهور سابق یوگسلاوی در زندان دادگاه لاهه و حین محاکمه‌اش به جرم جنایت علیه بشریت مرد، هاندکه در مراسم تدفینش حاضر شد و سخنرانی کرد.
لیست نویسندگان معروفی که بعد از ۱۹۰۱ درگذشتند و نوبل نبردند، خیلی غنی‌تر از نوبل‌گرفته‌هاست: اورول، موام، کنراد، جویس، دوموریه، ولف، تالکین، رولد دال، کانن‌دویل، مارک تواین، جک لندن، فیتزجرالد، سلینجر، ونه‌گات، ژول ورن، زولا، پروست، اگزوپری، کافکا، برشت، کالوینو، بورخس، فوئنتس، گورکی، چخوف، تولستوی و... عوضش پنج عضو آکادمی خودشان را برنده نوبل ادبی کردند. اول لاگرلوف نوبل ۱۹۰۹ را برد و بعد عضو آکادمی شد. بعد با اینکه طبق وصیت نوبل، جایزه را باید به زنده‌ها داد، به کارلفلدت، یک عضو دیگرشان بعد مرگش نوبل ادبی دادند. سال۱۹۷۴ هم دو عضو آکادمی جایزه را قسمت کردند (هری مارتینسون و ایویند جانسون) و طوری به این کارشان انتقاد شد که مارتینسون با قیچی خودکشی کرد!

ظاهرا مهمترین اصل در نوبل این است که از طرف خوششان بیاید یا نه. مثلا به ادیسون و تسلا نوبل ندادند، درباره مندلیف گفتند با نظراتش «موافق نیستند»، وقتی برای کشف منشأ امواج رادیویی خواستند نوبل بدهند، به جای کاشفش (ژوسلین بل) به استاد راهنمای او جایزه دادند (و ملت دست گرفتند که اصلا اسم جایزه رویش هست و NO-Bell است دیگر!) در عوض چون یوهانس فایبیگر دانمارکی رفیقشان بود، به «کشف‌ درخشان»ش مبنی بر ایجاد کلیه سرطان‌ها به وسیله کرم‌ها، نوبل پزشکی دادند!
ادبیات که دیگر جای خود دارد. به بورخس به این دلیل نوبل ندادند که می‌گفتند طرفدار دیکتاتورها است، بعد به هامسون نوبل دادند (در ۱۹۲۰) که کشته‌مرده هیتلر بود!

از مجموع برندگان نوبل ادبیات تاکنون، تنها ۳۰ نفر غیراروپایی بوده‌اند و کشوری چون سوئد بیش از همه کشورهای قاره آسیا، سابقه کسب نوبل ادبیات را دارد.

- (با نگاهی به نوشته‌ی احسان رضایی)

به نظر شما کدام نویسنده‌ها باید جایزه نوبل ادبیات می‌بردند و نبردند؟
‌