چرنوبیل

ادبیات

حادثه اتمی چرنوبیل، در روز ۲۶ آوریل ۱۹۸۶ (۶ اردیبهشت ۱۳۶۵) در نیروگاه چرنوبیل در اوکراین رخ داد. انفجار و آتش‌سوزی در رآکتور شماره ۴ نیروگاه چرنوبیل باعث پخش مواد رادیواکتیو در بخش بزرگی از غرب شوروی و اروپا شد.
کتاب‌ها و مستندات بسیاری برگرفته از این واقعه نوشته و ساخته‌شده‌اند اما کتابی که به دلیل مستندات دقیق و روایت داستانی مستقیمش از سوی منتقدین تحسین‌شده است؛ کتاب «زمزمه‌های چرنوبیل» اثر سوتلانا آلکسیویچ، نویسنده اوکراینی تبار ساکن بلاروس است.
این کتاب برای نخستین بار در سال ۱۹۹۷ منتشر و هم‌زمان به‌صورت انگلیسی نیز منتشر شد و برای نویسنده در سال ۲۰۰۵ جایزه انجمن ملی منتقدین کتاب ایالات‌متحده امریکا را به ارمغان آورد. منتقدان، آثار ادبی او را سرشار از بازتاب روحیه‌ی شهروندان روسیه پس از فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی می‌دانند.
سوتلانا آلکسیویچ در سال ۲۰۱۵ برنده‌ی جایزه نوبل ادبیات شد. آکادمی سوئد وی را به‌دلیل روایات چندصدایی، که مظهر محنت و شجاعت در روزگار معاصر ماست، شایسته‌ی جایزه‌ی نوبل ادبیات دانستند. وی همچنین در سال ۲۰۱۳ برنده‌ی جوایزی همچون جایزه صلح کتاب‌فروشان آلمان و جایزه مدیسی شده است.

این کتاب تا به امروز قریب به ۱۰ ترجمه در ایران داشته است. شهرام همت زاده اثر معروف آلکسویچ را از زبان روسی برگردانده و به فارسی ترجمه کرده است.

به دلیل شرح کامل وقایع و مستندات دقیق، این کتاب به‌عنوان منبعی برای ساخت اقتباس سینمایی آن انتخاب‌شده و توسط شبکه HBO در سال ۲۰۱۹ به مجموعه تلویزیونی کوتاه ۵ قسمتی تبدیل‌شده است.

در قسمتی از این کتاب می‌خوانیم:
«در چرنوبیل بیش از هر چیز، زندگی "بدون هیچ" به ذهن خطور می‌کند: وسایل بدون انسان، طبیعت بدون انسان. جاده‌ها به سمت "هیچ کجا" می‌روند و سیم‌های برق به "ناکجاآباد" کشیده شده‌اند. حالا نظر شما چیست؟ آیا این گذشته است یا آینده؟ من گاهی فکر می‌کنم که دارم آینده را ثبت و ضبط می‌کنم...»