فردریش نیچه فیلسوف مشهور که بود؟

نویسنده : صادق شمس

فردریش نیچه فیلسوف آلمانی، در تاریخ پانزدهم اکتبر ۱۸۴۴ در روکن بای لوتزن متولد شد. او در حرفه‌ی موفق اما کوتاه خود موفق به انتشار آثار مهمی از فلسفه، نظیر «چنین گفت زرتشت» و «غروب بت‌ها» شده است.
فردریش نیچه در دهه‌ی آخر عمر خود از جنون رنج می‌برد؛ او در ۲۵ اوت ۱۹۰۰ درگذشت. نوشته‌های او در رابطه با هویت فردی و اخلاق در تمدن معاصر، تأثیر زیادی بر متفکران و نویسندگان مطرح قرن بیستم گذاشت.

سال‌های ابتدایی و تحصیل
فردریش ویلهلم نیچه در روستایی کوچک در پروسیا (بخشی از آلمان امروزی) متولد شد. پدر او، کارل لودویگ نیچه، یک واعظ کلیسای لوتران بود. او وقتی‌که نیچه چهار سال داشت، درگذشت. نیچه و خواهر کوچک‌تر او، الیزابت، توسط مادر، فرانزیسکا، بزرگ شدند. فردریش نیچه در ابتدا در یک مدرسه‌ی ابتدایی خصوصی در ناومبورگ تحصیل کرد و سپس برای آموزش کلاسیک به مدرسه‌ی مطرح شولپفورتا رفت. او پس از فارغ‌التحصیلی در سال ۱۸۶۴، برای تحصیل عازم دانشگاه بن شد.
نیچه دانشگاه لایپزیگ را به هنگام تحصیل در رشته‌ی زبان‌شناسی، ترکیبی از رشته‌های ادبیات، زبان‌شناسی و تاریخ، متحول کرد. او به‌شدت تحت تأثیر آثار آرتور شوپنهاور، فیلسوف آلمانی، قرار گرفت. فردریش نیچه در مدت حضور خود در دانشگاه لایپزیگ، با نوازنده‌ی مشهور، ریچارد واگنر، دوست شد.

تدریس و نوشتن
نیچه در سال ۱۸۶۹ به سمت استادی رشته‌ی زبان‌شناسی کلاسیک در دانشگاه بازل سوئیس دست‌یافت. او در این مدت موفق به انتشار اولین کتاب‌های خود یعنی «تولد تراژدی» (۱۸۷۲) و «انسان، زیادی انسان» (۱۸۷۸) شد.
نیچه سپس کمی از پژوهشگری کلاسیک و همچنین تدریس آثار شوپنهاور فاصله گرفت و به ارزش‌های پنهان‌شده در زیر تمدن مدرن آن روز پرداخت. در این زمان، دوستی او با واگنر به‌هم‌خورده بود. نیچه که از یک اختلال عصبی رنج می‌برد، در سال ۱۸۷۹ از سمت خود در دانشگاه بازل نیز استعفا کرد.

آثار ادبی و فلسفی در دهه ۱۸۸۰
فردریش نیچه مدت زیادی از این دهه را در انزوا سپری کرد و وقتی‌که نتوانست در خانه‌ی مادری خود در ناومبورگ اقامت کند، از سوئیس به فرانسه و سپس ایتالیا رفت. بااین‌حال، این انزوا برای او به‌عنوان یک متفکر و نویسنده بسیار مؤثر بود. یکی از مهم‌ترین آثار او با عنوان «چنین گفت زرتشت» در چهار جلد و بین سال‌های ۱۸۸۳ تا ۱۸۸۵ منتشر شد. او همچنین کتاب «فراتر از خیر و شر» (۱۸۸۶)، «شجره‌نامه‌ی اخلاقیات» (۱۸۸۷) و «غروب بت‌ها» (۱۸۸۹) را منتشر کرد.

زوال نیچه و سال‌های پایانی عمر او
فردریش نیچه در سال ۱۸۸۹ و زمانی که در تورین ایتالیا زندگی می‌کرد، دچار فروپاشی ذهنی شده بود. دهه‌ی آخر عمر او در ناتوانی ذهنی گذشت. دلیل جنون نیچه همچنان نامعلوم است، هرچند تاریخ‌نویسان دلایل متعددی نظیر ابتلا به سیفلیس، بیماری مغزی، تومور و مصرف بی‌رویه داروهای مسکن را عامل آن می‌دانند.
نیچه پس از اقامت در یک تیمارستان، توسط مادرش در ناومبورگ و خواهرش در وایمار نگهداری شد. او در ۲۵ اوت ۱۹۹۰ در وایمار درگذشت.

میراث و تأثیر فردریش نیچه
نیچه تأثیر فراوانی در فلسفه، هنر و الهیات قرن بیستم داشت. ایده‌های نیچه در مورد فردیت، اخلاقیات و فلسفه حیات، فیلسوفانی چون مارتین هایدگر، ژاک دریدا و میشل فوکو، کارل یونگ و زیگموند فروید، دو چهره‌ی مطرح روان‌پزشکی و نویسندگانی چون آلبرت کامو، ژان پل سارتر، توماس مان و هرمان هسه را تحت تأثیر قرارداد.
برخی از جنبه‌های آثار فردریش نیچه توسط حزب نازی در دهه‌های ۱۹۳۰ و ۴۰ به‌عنوان توجیهی برای فعالیت‌های آن‌ها مورد استفاده قرار گرفت. این استفاده‌ی گزینشی و گمراه‌کننده از آثار نیچه تا حدی شهرت او را نزد مخاطبان تیره کرد.