در هفت قدم پیرنگ داستان خود را بنویسید

نویسنده : فاطمه محمدبیگی

پیرنگ (پلات یا طرح)، اولین چیزی است که هر داستان‌نویس مبتدی باید به کار گیرد تا بتواند در مسیر داستان‌نویسی موفق شود. {نوشتن پیرنگ} یک اصل الزامی پیش از آغاز نگارش داستان به حساب می‌آید. البته این اصل برای داستان‌نویسان حرفه‌ای گاهی کنار گذاشته می‌شود؛ زیرا آن‌ها طبق عادت دیگر همه چیز را در ذهن خود طراحی می‌کنند؛ اما بیشتر نویسندگان توصیه می‌کنند که نوشتن پیرنگ مسیر پیش رو را روشن‌تر می‌کند و بسیار راهگشاست. با تکیه بر این نمودار می‌کوشیم روند نوشتن پیرنگ یا طرح داستانی را قدم به‌قدم برایتان شرح دهیم.
ارسطو، فیلسوف یونانی در کتاب «بوطیقا»ی خود پیرنگ را شامل سه نقطه‌ی ابتدا، میانه و پایان می‌داند و فری‌تاگ، اندیشمند آلمانی در کتاب «فن نمایش» در ادامه‌ی این نگاه، هرم پیرنگ خود را با پنج نقطه‌ی مشخص تعریف کرده که شامل مقدمه، گره‌افکنی، اوج، گره‌گشایی و پایان‌بندی می‌شود.
هیچ فرقی ندارد که می‌خواهید داستان، فیلم‌نامه یا نمایش‌نامه بنوسید؛ بسته به ایده و ماجرای خود (جدای از روایت‌های مدرن و پست‌مدرن که جنس متفاوتی از پیرنگ‌نویسی را می‌طلبند) باید انتخاب کنید که داستان را از کجا شروع کنید، چطور ادامه دهید و به پایان برسانید. به همین دلیل شما نیاز دارید که این نقاط را جداگانه برای خود تعریف کنید.
در این مطلب تلاش می‌شود تا با آوردن نمونه، پابه‌پای هم یک پیرنگ برای داستانی کوتاه بنویسیم.

1. شخصیت، موقعیت، زمان و مکان داستان خود را انتخاب کنید و جزئیات مختصری درباره‌ی هر کدام یادداشت کنید.
شخصیت: شاهین، بیست‌ودو ساله، دانشجوی اقتصاد که به‌تازگی دچار افسردگی شده.
موقعیت: به خاطر شرایط کاری/ تحصیلی و نوع زندگی دچار افسردگی شده و حالا در آستانه‌ی یک سفر بزرگ است.
و...

2. خط زمانی ماجراها (توالی زمانی) را تعیین کنید.
داستان من یک سفر یک هفته‌ای را در بر می‌گیرد: هفت روز، از صبح شنبه شروع می‌شود و جمعه شب به پایان می‌رسد.

3. اگر داستانتان نیاز به فلش‌ بک دارد، پیش‌زمینه‌ی آن را نیز در خط زمانی طراحی کنید.
به یک ماه قبل از این سفر نیاز دارم؛ چون سه اتفاق مهم باعث شکل‌گیری این سفر شده‌اند: یکی حضور در یک رویداد گردشگری، دیگری تماشای یک فیلم و آخری ملاقات با یک دوست و صحبت‌هایی که درباره‌ی اهداف و زندگی بین آن‌ها رد و بدل می‌شود.

4. هر یک از نقاط کلیدی را به قطعات کوچک‌تر تقسیم کنید.
مقدمه: جست‌وجوهای مختلف در مورد راه و روش سفر کردن/ گرفتن تصمیم/ بستن کوله‌بار/ شروع سفر
گره‌افکنی: تمام شدن بلیط‌های قطار مقصد/ انتخاب اتوبوس به جای قطار/ خراب شدن اتوبوس در میانه‌ی جاده و تخلیه‌ی مسافران و...
همین‌طور ادامه دهید.

5. رابطه‌ی علی و معلولی بین اتفاقات را از یاد نبرید.
تمام شدن بلیط‌های قطار باعث می‌شود که شاهین برود و بلیط اتوبوس بخرد/ سفر با اتوبوس منجر به در جاده ماندن او می‌شود و...

6. پیرنگ را با افعال مضارع و به صیغه‌ی سوم شخص بنویسید.
شاهین تصمیم می‌گیرد که سفری یک هفته‌ای را به‌تنهایی آغاز کند. او برای این کار پس‌اندازش را برمی‌دارد و با کوله‌ای مختصر بدون اطلاع دادن به خانواده، راهی سفر می‌شود...

7. در پیرنگ فقط اتفاقات کلیدی را بنویسید و از حاشیه‌ها بپرهیزید.
نوشتن به این شکل نادرست است:
شاهین به‌شدت افسرده شده است و بعد از چند روز جست‌وجوی بسیار در اینترنت و پرس‌وجو بالاخره تصمیم می‌گیرد که به چابهار برود...
شما به این جزئیات در یادداشت‌هایتان و روند نوشتن داستان نیاز دارید، نه در پیرنگ؛ بنابراین از جمله‌های کوتاه، سرراست و تا جای ممکن بدون قید و صفت استفاده کنید.

قالب مورد نظر شما در نوشتن باعث می‌شود که طول پیرنگ و جزئیاتش متفاوت باشد. با این که نمی‌توان به‌قطع حجم خاصی را برای پیرنگ‌نویسی ذکر کرد اما معمولاً گفته می‌شود که پیرنگ‌ داستانک از یک جمله تا دو خط است، پیرنگ داستان کوتاه حدوداً باید نیم صفحه یا کمتر باشد، پیرنگ رمان چندین صفحه، پیرنگ فیلم‌نامه و نمایش‌نامه یک صفحه تا یک صفحه‌ونیم هستند.
علاوه بر این، با توجه به این که ماجرای شما از چه نوعی است، باید روی چندتا از این هفت قدم بیشتر تمرکز کنید؛ مثلاً داستان پلیسی یا ماجراجویانه تکیه‌ی بیشتری بر ترتیب وقایع و رابطه‌ی علی بین آن‌ها دارد؛ ولی داستان ذهنی بیشتر با گذشته‌ی شخصیت درگیر می‌شود و لازم است که پیش‌زمینه‌ی ماجرا را با قوت بیشتری طراحی کنید.