5 کتاب برای شروع فلسفه
نویسنده : صبا محبی
سال ۳۷۰ قبل از میلاد، آتن، در یک روز معمولی، مردی شوریده‌حال در میانه‌ی آگورا در حال معرکه‌گیری است. از شهروندان آتنی سؤال می‌پرسد و جوابشان را با سؤال دیگری ادامه می‌دهد. یکی از شهروندان آتنی در میانه‌ی میدان می‌گوید: «عدالت چیز خوبی است.» بلافاصله مرد شوریده می‌پرسد: «عدالت چیست؟ شرافت، فضیلت، اخلاق و وطن‌پرستی که از آن مدام صحبت می‌کنی، چیست؟»
همه‌ی این‌ها سوالاتی هستند که سقراط از شهروندان یونانی می‌پرسید. او از مردم می‌خواست بیشتر فکر کنند. جمله معروف سقراط این بود: «دانم که ندانم.»
فلسفه در نظر برخی از فیلسوفان باید از دسترس مردم عادی دور باشد و برای این حرفشان دلایل بسیاری دارند. اما به همان نسبت، هستند فیلسوفانی که فلسفه را از برج عاج پایین کشیده و به متن زندگی روزمره آورده‌اند. اتفاقی که موافقان و مخالفان خودش را دارد. در این یادداشت وارد این بحث نمی‌شویم.
ما در این یادداشت تلاش می‌کنیم چند کتاب برای شروع فلسفه به شما معرفی کنیم.
دنیای سوفی
سوفی دختری ۱۵ ساله است که ذهن خلاقی دارد و همیشه با دوستانش درباره موضوعات مهم بحث می‌کند. او روزی نامه‌ای از شخص مرموزی دریافت می‌کند. در نامه فقط یک سؤال نوشته شده بود: «تو کیستی؟» و داستان آغاز می‌شود. داستانی که در آن یوستین گردر تاریخ فلسفه را به زبان ساده برای نوجوانان گفته است. اما جذابیت کتاب برای بزرگسالان و همه کسانی که به فلسفه علاقه دارند، باقی است.
یوستین گردر فارغ‌التحصیل رشته فلسفه، سال‌ها در دبیرستان‌ها به تدریس تاریخ فلسفه پرداخته است. گردر همیشه دنبال متن ساده‌ای بود که به کمک آن‌ها تاریخ فلسفه را به شاگردانش یاد دهد. در نهایت خودش دست به کار شد تا کتاب «دنیای سوفی» را بنویسد. پس از انتشار کتاب بااستقبال خوبی همراه شد و تاکنون به بیش از ۵۰ زبان زنده‌ی دنیا ترجمه شده است.
گردر در دنیای سوفی به سؤالات اساسی زندگی بشر و نظرات فیلسوفان در دوره‌های مختلف تاریخی می‌پردازد. این کتاب با نثر روانی که دارد، یکی از بهترین انتخاب‌ها برای شروع فلسفه و تاریخ آن است.
تسلی‌بخشی‌های فلسفه
عدم محبوبیت، کم‌پولی، ناکامی، ناتوانی، قلب شکسته، سختی و رنج مشکلاتی هستند که هر انسانی در زندگیش ممکن است با آن‌ها مواجه شود. اما فلسفه چه کمکی می‌تواند به ما کند. یا به عبارت دیگر فیلسوفان چه پیشنهادی برای ما دارند؟ آلن دوباتن در تسلی‌بخشی‌های فلسفه هرکدام از این رنج‌ها را در فصلی جداگانه مورد بحث و بررسی قرار داده است.
دوباتن دوره‌ی دکتری فلسفه در دانشگاه هاروارد را رها کرد تا رویایش را دنبال کند. رویای آشنا کردن همه‌ی مردم دنیا با فلسفه. او شروع به نوشتن کتاب‌های فلسفه به زبان ساده کرد. در سال ۲۰۰۸ نیز سازمان جدید آموزشی با نام «مدرسه زندگی» تأسیس کرد. دوباتن در کتاب تسلی‌بخشی‌های فلسفه در شش فصل، زندگی فیلسوفان را در برابر باورهایشان قرار داد تا بتواند به خواننده‌های کتابش کمک کند با رنج‌هایشان کنار بیایند. فصل‌ها ارتباطی به هم ندارند. بنابراین می‌توانید متناسب با حال و هوای خودتان انتخاب کنید که کدام فصل را زودتر بخوانید. نثر کتاب روان است و هر کسی می‌تواند تا پایان کتاب با آن همراه شود.
الفبای فلسفه
«فلسفه چیست؟» سوالی که پرداختن به آن به اندازه کافی برای شروع کتاب جذاب است. این کتاب همانطور که از اسمش پیداست، قرار است ما را با الفبای فلسفه آشنا کند. نایجل واربرتون این کتاب را در ۷ فصل نوشته است: خدا، درست و نادرست، جهان خارج، علم، ذهن و هنر. واربرتون در هر فصل به کمک سوالاتی که مطرح می‌کند و شیوه‌ی پاسخ به آن‌ها، به مخاطبش شیوه فکر کردن و فلسفیدن را نیز یاد می‌دهد.
این کتاب برای ورود به دنیای فلسفه، کتاب مناسبی است. از یک طرف نویسنده با زبانی ساده اهدافش را پیگیری کرده و از طرفی دیگر از کنار موضوعات به شکلی سطحی گذر نکرده و عمق مطلب را هم در نظر گرفته است. همه این‌ها باعث می‌شود گوش دادن به این کتاب را جدی بگیریم.
خودآموز فلسفه
مل تامپسون فیلسوف معاصر انگلیسی است که کتاب‌های بسیاری با موضوع فلسفه نوشته است. خودآموز فلسفه کتابی است که نویسنده در ۷ فصل نوشته. این کتاب همانطور که از نامش پیداست، قرار است به کسانی کمک کند که می‌خواهند به صورت خودآموز فلسفه را یاد بگیرند. اما بر عکس بسیاری از کتاب‌ها که اندیشه فلیسوف‌های بزرگ را به صورت خلاصه و تقلیل یافته بیان می‌کنند، این کتاب بر پرسش‌ها و مفاهیم اصلی تمرکز می‌کند.
فصل اول این کتاب درباره‌ی معرفت‌شناسی است. در این فصل کسانی که نمی‌دانند معرفت‌شناسی چیست و یا آشنایی کمی با آن دارند، با این مفهوم آشنا می‌شوند. فصل دوم درباره فلسفه‌ی دین است. در این بخش به استدلال‌های رد یا قبول خدا اشاره می‌شود. فصل سوم درباره فلسفه ذهن است. نظریه‌هایی مانند هوش مصنوعی، ماتریالیسم و ایدئالیسم در این فصل به صورت خلاصه آورده می‌شود. فصل چهارم این کتاب درباره فلسفه علم است. این فصل به مباحثی نظیر علم، مسائل علمی و دانشمندان می‌پردازد. فلسفه اخلاق موضوع فصل بعدی این کتاب است. سه بحث جدی در فلسفه اخلاق یعنی فایده‌گرایی، فضیلت‌گرایی و اخلاق کانتی در این فصل بررسی شده است. فصل ششم درباره فلسفه سیاسی است. مفاهیمی مانند قرارداد اجتماعی، اراده عمومی و عدالت در این فصل بررسی شده است. فصل آخر این کتاب درباره‌ی مفاهیم و نظریات روز فلسفه جهان است. موضوعاتی نظیر اگزیستانسیالیسم و پدیدارشناسی در این فصل بررسی می‌شوند.
۴۲ اندیشه‌ی ناب
مارک ورنون یکی از همکاران آلن دوباتن در مدرسه‌ی زندگی است. کسی که سال‌ها درباره‌ی موضوعاتی مانند دوستی، خداوند، معنویت و زندگی روزمره در مجله‌ها و روزنامه‌های مختلفی از جمله گاردین مطلب نوشته است. مارک ورنون در مقدمه این کتاب گفته: «در کتاب ۴۲ اندیشه ناب، چهل و دو جمله‌ی قصار می‌آوردم از افرادی که زندگی را عمیق زیسته‌اند، جملاتی که نقطه‌ی آغازی خواهند بود برای کسانی که در تکاپوی زیستی غنی‌ترند.» او منبع الهامش برای نوشتن این کتاب را فلسفه می‌داند و از همان ابتدا راهش را از کتاب‌های خودیاری جدا کرده است.
این کتاب به طور کلی در ۷ فصل و ۴۲ بخش نوشته شده است. زندگی شادمانه، زندگی روزمره، زندگی کاری، زندگی اجتماعی، زندگی سبزتر، زندگی بازنگری‌شده، پایان زندگی نام فصل‌های این کتاب است. در هر فصل مفاهیم اصلی در قالب بخش‌ها مورد بحث قرار گرفته است و در این بخش‌ها از آرا فیلسوف‌های مختلف استفاده کرده است.
*
فلسفه‌ی همگانی یا کاربردی موضوع جذابی است. این روزها نویسندگان زیادی در این حوزه کتاب می‌نویسند. چند نشر نیز با ترجمه آثار این حوزه و راه انداختن مجموعه‌هایی توانسته‌اند آرشیو نسبتاً کاملی برای این حوزه ایجاد کنند. اگر به فلسفه علاقه دارید اما از دشواری‌های آن می‌ترسید، توصیه می‌کنیم برای شروع فلسفه به این مجموعه‌ها هم نگاهی بیاندازید:
مجموعه تجربه و هنر زندگی نشر گمان
مجموعه راهنمای اندیشه‌ورزان نشر نو
فلسفه‌ی کاربردی، راهی برای ندانستن
مطالعه کتاب‌هایی درباره‌ی فلسفه بیش از این که به ما کنند از دانسته‌هایمان لذت ببریم، باید به ما نشان دهند که چه چیزهایی را در دنیا نمی‌دانیم. ندانستن و دانستنِ ندانستن راهی است برای آگاه شدن است. اگر شما هم دوست دارید بدانید که نمی‌دانید بهتر است فلسفه خواندن و فلسفه ورزیدن را شروع کنید.
درباره لک‌لک بوک
طراحی و بهینه سازی | مجتمع ارتباطات نوین ایرانیان
ارسال دیدگاه