11 ترفند کتابخوانی برای کودک
نویسنده : الهام ناصری
این که پدر و مادرها چطور برای کودکان خود در سنین مختلف کتاب می‌خوانند، بر عشق کودکان به کتاب‌خواندن و آمادگی‌شان برای یادگیریِ خواندن، اثر زیادی دارد. این مقاله را بخوانید تا با ۱۱ نکته‌ای آشنا شوید که در مقوله کتابخوانی برای کودکان نیاز دارید بدانید.
۱. کتاب‌هایی بخوانید که عکس‌های زیبایی داشته باشند
بدترین کتاب برای کودکانِ زیر پنج سال، آن‌هایی هستند که عکس‌های ساده و متن کوتاهی دارند. اگر این کتاب‌ها را با کتاب‌های مصور مقایسه کنید، می‌فهمید که کتاب‌هایی که تصویرهای ساده دارند، آن‌قدرها سر صحبت را باز نمی‌کنند. مایکل موریسون در یکی از مؤسسات خیریه به خانواده‌های کم‌درآمد کمک می‌کند ارتباطات کلامی خود با کودکان را پرورش دهند و از این طریق یادگیری آنها در خانه را بهبود ببخشند. موریسون می‌گوید: «این کار برای رشد کودک حیاتی است. از نقل‌قول‌های قدیمی کتاب‌های کودکان که هر پدر و مادری باید دوباره بشنود هم نباید غافل شد.»
۲. درمورد تصاویر سؤالاتی بپرسید
موریسون می‌گوید کودکان در دوره‌ی ۱۶ تا ۲۴ ماهگی، بیشتر از هر زمان دیگری در زندگی‌شان، به‌طور روزانه کلمات را می‌آموزند. اولین و آسان‌ترین کلماتی که کودک یاد می‌گیرد، از طریق نشان‌دادن تصاویر کتاب است: کلماتی مانند «سگ» و «درخت». اگر تصویر یک سگ را می‌بینید، از کوچولوی خود بپرسید «سگ رو می‌بینی؟» یا «سگه چه رنگیه؟» این دانش اولیه‌ی لغات به کودکان کمک می‌کند سریع‌تر کلمات دیگر را یاد بگیرند. خیلی زود «سگ» تبدیل می‌شود به «سگ قهوه‌ای» و بعد «سگ قهوه‌ای» تبدیل می‌شود به «سگ قهوه‌ای داره می‌دوه». اگر از این روش استفاده کنید، می‌بینید کودکان از آنچه انتظار دارید، باهوش‌ترند.
۳. وقتی برای دلبندتان کتاب می‌خوانید، او را در آغوش بگیرید
این به کودک کمک می‌کند احساس راحتی و نزدیکی و همچنین لذت کتاب‌خواندن را یکجا درک کند. درنهایت [معلمان] می‌توانند سر کلاس، کتاب‌ها را راحت‌تر بلندبلند بخوانند. موریسون می‌گوید این کار الان دیگر برای هر کودک پیش‌دبستانی لازم است.
۴.درمورد نکاتِ واضح حرف بزنید
به چیزهایی اشاره کنید که برای شمایی که بزرگسال هستید، واضح به‌نظر می‌رسند، مثلاً اسم نویسنده را به او بگویید و بپرسید که نویسنده چه کار می‌کند. به کودک نشان دهید چطور کتاب را نگه دارد. نشان دهید چطور جمله‌ها را از راست به چپ بخواند. نشان دهید ورق‌زدن چطور است. دانستن این قدم‌های اولیه‌ی کتاب‌خواندن باعث می‌شود وقتی موقع مناسب فرارسید، خواندن مستقل برای کودکتان آسان‌تر باشد.
۵. داستان را به زندگی واقعی مربوط کنید
اگر داستانی که می‌خوانید، در مورد دختری است که به سوپرمارکت رفته، در مورد وقتی حرف بزنید که شما با هم به سوپرمارکت رفته بودید. از کودکان ۳ سال به بالا سؤالات پایان‌باز بپرسید (چه کسی، چه چیزی، کجا و چرا) تا بحثی درمورد داستان‌گویی بین‌تان آغاز شود. وقتی داستان را به بخشی از زندگی واقعی مربوط می‌کنید، کودک بهتر می‌تواند کتاب و لغات را به‌خاطر بسپارد، خصوصاً بخش‌هایی از زندگی که کودک شما هم آن را تجربه کرده است.
۶. از خواندن برای حرف‌زدن با کودک استفاده کنید
واقعاً مهم نیست کتاب را تمام کنید؛ آنچه اهمیت دارد، حرف‌هایی است که هنگام کتاب‌خواندن با فرزندتان می‌زنید. اگر والدین با اشتیاق به همه‌ی سؤالات پاسخ دهند، حتی اگر سؤالات کودک تمامی نداشته باشند، نوعی بده‌بستان کلامی بین آنها برقرار می‌شود که مهارت‌های شناختی و اجتماعی او در دنیای واقعی را بهبود می‌دهد. سؤالاتی درمورد تصویرهای کتاب بپرسید و اجازه بدهید مکالمه از آنجا شروع شود.
۷. راحت صداهای عجیب‌وغریب و ادای شخصیت‌ها را دربیاورید
بوم! ما! بنگ! این صداها ممکن است خجالت‌آور به‌نظر برسند، ولی بچه باید آنها را بشنود. تازه خوشش هم می‌آید که شخصیت بامزه‌ی شما را ببیند. موریسون می‌گوید انواع صداها و اداهایی که درمی‌آورید، یکی از مهارت‌های سوادآموزی ابتدایی است که درنهایت به آنها کمک می‌کند صداها و واحدهای کلامیِ سازنده‌ی کلمات را تشخیص دهند. تشخیص‌دادن و شنیدن این واحدهای صدایی به کودک کمک می‌کند بتواند کلمات کامل را ادا کند.
۸. برای کودکان زیر ۲ سال، کتاب‌های تعاملی انتخاب کنید
برای کودکانی که در دوره‌ی توجه کوتاه‌مدت قرار دارند، کتاب‌های برجسته، کتاب‌های انگشتی و کتاب‌هایی با جنس‌های مختلف (پارچه‌ای، پلاستیکی و…) برای خواندن تعاملی بهترند، چون این کتاب‌ها سر کودکان را گرم و آنها را جذبِ خود می‌کنند. اگرچه این کتاب‌ها کمی عجیب‌وغریب‌اند، باعث می‌شوند کودکان در بزرگسالی، انواع مختلفِ خواندن را با دید وسیع‌تری ببینند. خواندن یک کتاب تعاملی یا برجسته بعد از یک کتاب معمولی مصور کمک می‌کند کودک شما به هر دو نوع کتاب علاقه‌مند شود.
۹. از کودک خود بخواهید آخر کتاب را حدس بزند
«فکر می‌کنی موشه وقتی همه‌جا رو به‌هم ریخت، چی‌کار می‌کنه؟» «فکر می‌کنی هارولد بعدش چی رو نقاشی می‌کنه؟» وقتی از کودکتان می‌خواهید حدس بزند بعداً در داستان چه اتفاقی می‌افتد یا به‌یاد بیاورد قبلاً چه اتفاقی افتاده بود، به او کمک می‌کنید بعداً بتواند خودش کتاب بخواند. بعداً وقتی بچه برای اولین بار کتابی یک‌فصلی را برمی‌دارد که بخواند، به‌راحتی می‌تواند به‌یاد بیاورد قبلاً چه اتفاقی افتاده بود. این مهارت اساسی باعث می‌شود خواندن جذاب‌تر باشد. کدام کودکی دلش نمی‌خواهد بتواند آخر کتاب را حدس بزند؟ این روش حتی به بچه کمک می‌کند قصه‌گوی بهتری شود.
۱۰. از تصاویر کمک بگیرید تا بتوانید رنگ‌ها، شکل‌ها و اعداد را بهتر نشان دهید
توانایی شمارش به‌اندازه‌ی توانایی خواندن اهمیت دارد. درواقع، شمردن مهم‌تر است. طبق گفته‌ی موریسون، اینکه کودک بتواند از یک تا ده را از حفظ بشمارد یک چیز است، و اینکه بتواند شکل‌ها، رنگ‌ها و اعداد را در زندگی واقعی تشخیص دهد، چیز کاملاً متفاوتی است. وقتی موقع خواندن این سؤال را بپرسید که «چند تا سیب توی سبد هست؟»، به کودکتان کمک می‌کنید اعداد را درک کند و ارتباطات ریاضی را بهتر بشناسد. این کمک می‌کند در آینده سؤالات ریاضی واقعی را بهتر تحلیل کند.
۱۱. اجازه دهید کودکتان کنترل را به‌دست بگیرد
اگر بچه را مجبور کنید یک جا بنشیند و کتاب بخواند، فکر می‌کند خواندن تنبیه اوست. درعوض، اجازه دهید او به‌اندازه‌ی قدرت تمرکزش کتاب بخواند. وقتی خسته شد، اجازه بدهید کمی دور اتاق بدود، ولی چند دقیقه بعد دوباره به‌سراغ کتاب بروید. وقتی کودکتان خسته یا کسل شد، دست برندارید. درعوض، خودتان به خواندن و نظردادن درمورد داستان ادامه بدهید. معمولاً او هم کنجکاو می‌شود و برمی‌گردد پیشتان.
درباره لک‌لک بوک
طراحی و بهینه سازی | مجتمع ارتباطات نوین ایرانیان
ارسال دیدگاه