ترانه‌های ماندگار جمشید ارجمند
نویسنده : طاها افشین
#جمشید_ارجمند، نویسنده و منتقد سرشناس، از دهه‌ی ۳۰ فعالیت نوشتاری‌اش را آغاز کرد و در مجله‌ی ستاره‌ی سینما و سایر مجلات نقد فیلم، به انتشار نقد، مقاله و ترجمه مشغول بود. او یکی از مهم‌ترین منتقدان فیلم دوره‌ی خودش بود، دوره‌ای که چهره‌های دیگری چون #پرویز_دوایی هم محصول همان دوره‌اند. او نزدیک به بیست کتاب مهم را از زبان فرانسه به فارسی ترجمه کرده و در زمینه‌ی ویرایش هم فعالیت داشته است. دوره‌ی دوجلدی درباره‌ی چند سینماگر، درباره‌ی سینما، فیلم‌ساختن، سینماگر، دستور خط و نگارش، دست‌نامه‌ی شیوه‌ی نگارش، گربه روی شیروانی داغ و ۲۱ فیلم- قصه از مهم‌ترین آثار تألیفی جمشید ارجمند هستند.
شاید کمتر کسی بداند که وی سُراینده ترانه‌های مشهوری چون «دامن‌کشان»، «ساری گلین» و «دلم را بی‌خبر می‌بری» بوده است.در طی این روزها از نوشته‌ها و ترجمه‌های سینمایی وی بسیار یادشده است، و کمتر به ترانه‌های جاودانه او اشاره‌ای شده است. به همین بهانه تصمیم گرفتیم نیم‌نگاهی به این ترانه‌های ماندگار که بی‌هیچ گفت‌وگویی خط برگردان حافظه‌ی جمعی بسیاری از ماست بیندازیم.
پس‌ازآنکه آذری‌زبان‌ها قطعه‌ی «عروس زرد» (ساری گلین) را زمزمه می‌کردند و دلشان می‌رفت برای آن ملودی محزون و لطیف، برای اولین‌بار یک آهنگساز ارمنی به نام خاچاطور آگدیسیان آن را دوباره برای ویگن تنظیم کرد تا این خواننده‌ی ارمنی آن را به دو زبان فارسی و ارمنی بازخوانی کند. قطعه در آواز بیات اصفهان بود و تنظیم درخشان آگدیسیان آن را قطعه شنیدنی کرد تا مردم آن را در برنامه‌ی «یک شاخه گل-شماره ۲۷۷» بشنوند؛ اما حال و هوای «ساری گلین» با ترانه‌ای بی‌نظیر به زبان فارسی سبب شد تا ملودی «عروس زرد» زمزمه‌ی فارسی‌زبانان شود.
«دامن‌کشان» ترانه‌ای بود که استادانه برای این ملودی خاص ساخته شد و جمشید ارجمند جوان که منتقد سینما و بود مترجم؛ نشان داد که در ترانه‌سرایی هم تبحر خاصی دارد و ریتم و وزن را به‌خوبی می‌شناسد. ترانه‌ی «ساری گلین» یا «دامن‌کشان» آنقدر کلام فارسی قدرتمندی داشت که بسیاری همچنان فکر می‌کنند این شعر، یک شعر قدیمی است و سینه به سینه نقل‌شده غافل از این که شاعر محجوبش چندی پیش از میان ما پر کشیده است.
جمشید ارجمند هیچ‌گاه در کار ترانه‌سرایی مدعی نشد و در برابر بازخوانی‌های ترانه‌اش فروتنانه سکوت کرد. «دامن‌کشان» توسط استاد علیزاده در «به تماشا آب‌های سپید»، علی زند وکیلی در «یادی به رنگ امروز» و دنگ‌شو در «شیراز چهل‌ساله» بازخوانی شد و از این میان تنها علی زند وکیلی به نام ترانه‌سرا اشاره کرده است. البته استاد علیزاده قطعه‌ی ساری گلین را در آلبوم «عشقیم گل» اجرا کرده‌اند با این تفاوت که بخش فارسی با ترانه‌ی دیگری از سیروس جمالی همراه شده است.
اما جمشید ارجمند دو ترانه‌ی دیگر دارد که اگرچه شهرت «دامن‌کشان» را ندارند اما ترانه‌ی بسیار عاشقانه و زیبایی هستند. هر دو ترانه در برنامه‌های مختلف «یک شاخه گل» و «گل‌های صحرایی» اجراشده‌اند.
«دلم را بی خبر می‌بری» با تنظیم استاد جواد معروفی و بر اساس ملودی بومی تاکستانی ساخته‌شده است و بانو الهه آن را اجرا نموده‌اند. ترانه‌ی عاشقانه این قطعه از جمشید ارجمند است. «بستر گل‌ها» ترانه‌ی دیگری از جمشید ارجمند است که این قطعه را استاد حبیب‌الله بدیعی در آواز افشاری ساخته و استاد کوروس سرهنگ زاده آواز آن را خوانده است. این تصنیف در برنامه‌ی گل‌های صحرایی شماره ۴۱ اجراشده است.
برنامه‌های «یک شاخه گل» و «گل‌های صحرایی» از مجموعه‌ی بزرگ برنامه‌ی رادیویی «گل‌ها» هستند که به همت داود پیرنیا از سال ۱۳۳۵ تا ۱۳۵۷ از رادیو ملی ایران پخش شد. این برنامه‌ها که حدود ۸۵۰ ساعت موسیقی و دکلمه‌ی شعر را شامل می‌شود، اتفاق بزرگ و نادری در فرهنگ ایران به شمار می‌آمد و شاید به اعتباری اولین برنامه‌ی منسجم رادیو به‌حساب آید.
بعید به نظر می‌رسد که زنده‌یاد جمشید ارجمند بیش از این سه اثر در حوزه‌ی ترانه داشته باشد. در سال‌هایی که آثار وی ساخته‌شده، تصانیف زیادی وجود دارد که ترانه‌سرای آن‌ها مشخص نیست و بانام‌های مستعار، شناسنامه این تصانیف تکمیل‌شده است. جمشید ارجمند، گاهی با تخلص «ارجمند تهرانی» نیز ترانه گفته است و یا در جایی دیدم که ترانه‌ی ایشان به نام مستعار «کاوه» ثبت‌شده است.
درباره لک‌لک بوک
طراحی و بهینه سازی | مجتمع ارتباطات نوین ایرانیان
ارسال دیدگاه