خیلی چیزها درباره‌ی مارگارت اتوود

نویسنده : تحریریه‌ی ایسنا

در هر نسل، یک یا دو رمان خلق می‌شود که از حاشیه‌ی فضای ادبی فاصله می‌گیرد، به یک پدیده تبدیل می‌شود و برای افرادی که حتی کتاب هم نمی‌خوانند، اثری نام‌آشنا می‌شود. «۱۹۸۴» شاهکار #جورج_اورول یکی از این کتاب‌هاست و دیگری، «قصه‌ی ندیمه» نوشته‌ی #مارگارت_اتوود.
«اتوود» نویسنده‌ای است که درباره‌ی خودش می‌گوید: «خوش‌بینی یعنی بهتر از واقعیت، بدبینی یعنی بدتر از واقعیت، من واقع‌بین هستم.» گویا همین واقع‌بینی باعث شده بسیاری بخواهند با خواندن رمان «قصه‌ی ندیمه» این نویسنده و سریال اقتباسی آن، به سرنوشت خود در دوران «دونالد ترامپ» پی ببرند. و البته در دورانی که برخی نویسنده‌ها از فناوری نو هراس دارند، شاید همین خصیصه را بتوان دلیل ارتباط خوب «اتوود» با ایده‌های جدید شمرد.
«کلر آرمیتستد» دبیر روزنامه‌ی «گاردین» به تازگی مطلبی درباره‌ی «مارگارت اتوود» داستان‌نویس کانادایی نوشته که اخیراً استقبال فراوان از اقتباس تلویزیونی «قصه‌ی ندیمه» او و صدرنشین شدن این رمان در فهرست «آمازون» خبرساز بوده است. این مطلب را در ادامه می‌خوانید:
اتوود ۷۷ ساله یک طبیعت‌گرد پرشور است که به همراه همسرش «گرام گیبسون» علاقه‌ی خاصی به پرنده‌ها دارد. انتظار نداشتم اما او خیلی گرم و صمیمی من را به دل خانواده‌اش راه داد.
دید اتوود نسبت به زندگی رنگ و بوی کمیک دارد؛ مثلاً زمانی که یک تور بین‌المللی روی قایق برای رونمایی از «سال سیل» ـدومین رمان از سه‌گانه‌ی «مدآدام»ـ برگزار کرد. او در صورت لزوم به سبک زندگی‌اش دوز مناسبی از طنز اضافه می‌کند.
«لنی گودینگز» ناشر انگلیسی کارهای اتوود، وقتی اخیراً به خانه‌ی او در تورنتو رفته بود، خیلی متعجب شد که او را با یک کیسه‌ی کاغذی پر از بوقلمون‌های بوقی بزرگ دید. وی در این‌باره گفت: «او (اتوود) سرش را به طنز خنده‌داری کج کرد و با لبخندی شیطنت‌آمیز، آن‌ها را به من نشان داد. وقتی آن را فشار می‌داد، صدایشان درمی‌آمد. معلوم شد او و «گیبسون» قرار است جوایز سالانه‌ی انجمن سلطنتی حمایت از پرندگان (RSPB) را به برندگان اعطا کنند. هر یک از برنده‌ها یک بوقلمون بوقی از مارگارت هدیه می‌گیرند. او با فشار دادن عروسک‌ها یک گروه کر درست کرده بود.»
علاقه‌ی اتوود به طبیعت در کودکی او و جنگل‌نوردی‌هایش با پدر حشره‌شناسش در کانادا ریشه دارد. او دومین فرزند از سه فرزند خانواده بود و طبق سبک زندگی خانوادگی‌شان، مجبور نبود تا هشت‌سالگی به مدرسه‌ی شبانه‌روزی برود.
اتوود زمانی که دانشجوی دانشگاه تورنتو بود، اولین شعرهایش را به چاپ رساند و در سال ۱۹۶۴ اولین جایزه‌ی ادبی مهم عمرش را دریافت کرد.
«گودینگز» که از سال ۱۹۷۹ ناشر اتوود است، می‌گوید: «او خیلی آدم عمل‌گرایی است. خودکفایی او در کودکی‌اش و همچنین ارتباط با روزهای نخست شکل‌گیری ادبیات کانادایی ریشه دارد. او با برچسب‌های قرمزی که می‌شود از لوازم‌التحریری خرید، جلد اول مجموعه شعرش را طراحی کرد. در اولین روزهای تأسیس فروشگاه کتاب ویراگو، از یاد گرفتن لم کارها لذت می‌برد و همگام با ما یاد می‌گرفت.»
رویکرد عملگرای او با انرژی تمام، او را به سمت عصر دیجیتال سوق داد. به عنوان نویسنده‌ی بین‌المللی موفقی که تاکنون ۲۴ مدرک افتخاری از شش کشور مختلف گرفته، پنج بار نامزد و یک بار برنده‌ی «بوکر» شده و اخیراً هم به نروژ دعوت شده تا دست‌نوشته‌ای را برای ۱۰۰ سال مدفون کند تا بخشی از پروژه‌ی کتابخانه آینده باشد، او با مسئله «جای پای عظیم کربنی» روبه‌رو شده است. اتوود با ابداع «لانگ پن» که به او اجازه می‌دهد بدون ترک خانه، برای هوادارانش امضا و کتاب‌خوانی کند، این مسئله را حل کرده است.
«اتوود» یک میلیون و ۶۰۰ هزار هوادار در توییتر دارد که روزی چندین‌بار درباره‌ی موضوعات مختلف برایشان پست می‌گذارد؛ از نیاز مبرم به حمایت از پروانه‌ی سلطنتی گرفته تا بدگویی از «هیلاری کلینتون».
این نویسنده همچنین در سریال «قصه‌ی ندیمه» و بازی «زامبی‌ها، فرار!» نقشی هم ایفا کرده است. این بازی توسط #نوامی_الدرمن رمان‌نویس انگلیسی و طراح بازی که شاگرد اتوود هم حساب می‌شود، ساخته شده است. الدرمن یکی از چهار نفری بود که در یک رقابت ادبی برگزیده شد تا سفری به کانادا داشته باشد و با اتوود آشنا شود. او درباره‌ی آشنایی‌اش با این نویسنده‌ی سرشناس می‌گوید: «ما چهار نفر بودیم که برای ملاقات با او به کانادا سفر کردیم. من فکر می‌کنم او من را به خاطر بامزه بودنم انتخاب کرد.»
جدیدترین رمان الدرمن که «قدرت» نام دارد، اتوود را در رقابت نامزدی جایزه‌ی «بیلیز» جا گذاشته است. به نظر می‌رسد او خیلی خوب در جو خصوصی زندگی استادش راه پیدا کرده است. در این‌باره می‌گوید: «انتظار نداشتم اما او خیلی گرم و صمیمی من را به دل خانواده‌اش راه داد. در کوبا، با برادر و همسر برادر او به پرنده‌نگری رفتیم.»
#اورسولا_کی_لوگویین نویسنده‌ی باسابقه‌ی ادبیات علمی-تخیلی در یکی از نقدهای خود در «گاردین» نوشته: «در ذهن من، قصه‌ی ندیمه، اوریکس و کریک و حالا هم سال سیل، همه نمونه‌ای از آن‌چه ادبیات علمی-تخیلی انجام می‌دهد، هستند. یعنی انتقال مصداق‌های کنونی به آینده‌ی نزدیک که نیمی پیش‌بینی و نیمی طنز تلخ هستند.»
داستان «قصه‌ی ندیمه» درباره‌ی آمریکایی است که در آن زن‌ها از داشتن هرگونه قدرت، شغل،‌ مال یا ثروت محروم هستند و حتی در تعیین سرنوشت خود نقشی ندارند. در «قصه‌ی ندیمه»،‌ زن‌ها برده‌ و اموالی در دست مردان هستند. شخصیت اصلی قصه زنی به نام «آفرد» است که باید برای یک مقام بالای دولتی که همسرش نازاست، فرزند بیاورد و بزرگشان کند.

سریال «قصه‌ی ندیمه»
این اثر در میانه‌ی دهه‌ی ۱۹۸۰ نوشته شد و اواخر قرن بیستم، زمانی که جلوگیری از پیشروی فمینیسم غیرممکن بود، این کتاب یک قصه‌ی هشداردهنده محسوب می‌شد.
اتوود سال ۲۰۰۳ در جشنواره‌ی «هی» گفت که «قصه‌ی ندیمه» در مقایسه با اولین آثارش یعنی سه‌گانه‌ی «مدآدام» کمتر مصداق کلی دارد. «اوریکس و کریک» به مسائل جهانی پرداخته‌اند، در حالی که «قصه‌ی ندیمه» بیشتر روی آمریکا تمرکز دارد. اما سه دهه پس از انتشار «قصه‌ی ندیمه» با روی کار آمدن «دونالد ترامپ» و رویکرد ضد زن او در آمریکا، به نظر می‌رسد این کتاب بیش از پیش فضای خود را در جامعه‌ی آمریکایی پیدا کرده است.
رمان «قصه‌ی ندیمه» به خاطر محتوای ضدمسیحی و صحنه‌های غیراخلاقی از فهرست کتاب‌های درسی مدرسه‌ها و کتابخانه‌های آمریکا حذف شده است. نام این اثر در میان ۱۰۰ کتاب چالش‌برانگیز طی ۲۰ سال گذشته دیده می‌شود.
پخش سریال اقتباسی «قصه‌ی ندیمه» از ماه گذشته در آمریکا آغاز شده و به تازگی به انگلستان رسیده است. اخیراً خبر رسید پخش اولین قسمت این مجموعه‌ی تلویزیونی از شبکه‌ی چهار انگلستان موجب افزایش چشمگیر فروش کتاب «اتوود» در سایت «آمازون» شده و آن را دوباره صدرنشین فهرست پرفروش‌ترین‌ها کرده است. «الیزابت ماس» در این سریال ۱۰ قسمتی نقش ندیمه‌ای به نام «آفرد» را ایفا می‌کند.
مارگارت اتوود متولد ۱۸ نوامبر ۱۹۳۹ است. او فعالیت ادبی خود را در کسوت یک شاعر آغاز کرد و تاکنون ۶۰ کتاب برای بزرگسالان و کودکان به چاپ رسانده است. او چند کتاب شعر اپرا، فیلم‌نامه تلویزیونی و رمان گرافیکی هم در کارنامه‌اش به ثبت رسانده است.
اتوود سال ۲۰۰۰ پس از سه بار راه یافتن به مرحله‌ی نهایی نامزدی «من بوکر»، با رمان «آدمکش کور» موفق به کسب این جایزه‌ی مهم شد. این شاعر، داستان‌نویس و نویسنده‌ی آثار کودک، اکنون یکی از سرشناس‌ترین نویسندگان و منتقدان ادبی کاناداست و جایزه‌های معتبر ادبی فراوانی را در کارنامه‌ی ادبی خود ثبت کرده است. او علاوه بر «من بوکر»، در سال ۱۹۸۵ جایزه‌ی ادبی #آرتور_سی‌_کلارک را از آن خود کرد. جایزه دولتی ادبیات کانادا، جایزه‌ی «گیلر» و جایزه‌ی «ایمپک دوبلین» از دیگر جایزه‌های مهم ادبی هستند که کارنامه‌ی حرفه‌ای «اتوود» را مزین کرده‌اند. از این نویسنده آثار متعددی از جمله رمان‌های «قصه‌ی ندیمه»، «عروس فریبکار»، «گریس دیگر»، «آدمکش کور» و «اوریکس و کریک» به زبان فارسی ترجمه شده‌اند.