زندگی و آثار عبدالله کوثری
نویسنده : زهرا طهماسبی
▪ متولد ۱۳۲۵ همدان
▪ مترجم، شاعر و ویراستار
▪لیسانس از دانشکده‌ی اقتصاد دانشکده شهید بهشتی تهران
▪ عزیمت به لندن
▪ بیش از ۵۰ اثر ترجمه شده در دو گروه ادبی و اقتصادی
● تعدادی از آثار ترجمه شده
▪ پوست انداختن، #کارلوس_فوئنتس، انتشارات آگاه
▪ خودم با دیگران، کارلوس فوئنتس، انتشارات قطره
▪ گرینگوی پیر، کارلوس فوئنتس، انتشارات طرح نو
▪آئورا، کارلوس فوئنتس، انتشارات تندر
▪ خوان رامون خیمنس، #هاواردتی_یانگ، انتشارات کهکشان
▪ استاد شیشه‌ای، #میکل_سروانتس، انتشارات تجربه
▪الکساندر نبسوک، #جرالد_پیروگ، انتشارات کهکشان
▪ الکساندر پوشکین، #جی_تاماس_شا، انتشارات کهکشان
▪ باریس پاسترناک، #گی_دومالاک، انتشارات کهکشان
▪ داستان‌های آمریکای لاتین، #روبرتو_گونسالس_اچه_وریا، انتشارات نی
▪ دنی دیدرو، #گیتامی، انتشارات کهکشان
▪ سروانتس، #دبلیو_بروس، انتشارات اشاره
▪ شارل بودلر، #جاناتان_آراک، انتشارات کهشکان
▪ مرگ در آند، #ماریو_بارگاس_یوسا، انتشارات آگاه
● مجموعه شعر:
▪ گزیده شعرها، انتشارات آگاه
ادبیات دنیای گسترده‌ای است که مترجمان در شناسایی آن سهم بسزا دارند. ادبیات ملل مختلف را مترجمان باذوق به علاقه مندان عرضه و آنان را با دنیایی پررمز و راز آشنا می‌کنند و دنیای هر نویسنده را با زبانی فصیح و نثری فخیم به ما می‌شناسانند.
ترجمه‌ی آثار ادبی یکی از راه‌های شناخت و آشنایی با ادبیات سرزمین‌های جهان و کاری بس عظیم و دشوار است.
ترجمه، پلی میان ملت‌ها است، وظیفه مترجم در قبال متن، روایت صحیح و امانتداری است. آنان علاوه بر انتقال لحن و آوردن معنی صحیح باید با زبان مبدأ نیز آشنا باشند.
عبدالله کوثری نیز از آن دسته مترجمانی است که به اصول و متون ترجمه آگاهی کامل دارد و با رعایت اصل امانتداری در حفظ و گسترش ادبیات ملت‌های مختلف سعی و تلاشی وافر کرده است. او اکنون ساکن مشهد است و در آرامش میانسالی، آثاری را برای ترجمه، انتخاب می‌کند و در این مسیر با تجربه‌ای که از گذشته به دست آورده، آثار ارزنده‌ای را به جامعه ادبی ما عرضه کرده است.
آثاری که عبدالله کوثری به ما شناسانده، آثاری عظیم و با ارزش است و نقش او بخصوص در شناخت ادبیات آمریکای لاتین بسیار مهم و انکارناپذیر بوده است. وقتی نام عبدالله کوثری به عنوان مترجم بر کتابی می‌نشیند، بی شک می‌توان آن کتاب را با لذت و آرامش بیشتری خواند.
عبدالله کوثری به سال ۱۳۲۵ در همدان دیده به جهان گشود. تحصیلات ابتدایی و راهنمایی را در همان شهر با موفقیت به پایان برد. علاقه به ادبیات از کودکی در او موج می‌زد، اما کنجکاوی و علاقه و عشق به علوم انسانی او رابرآن داشت تا در دانشگاه، رشته اقتصاد را انتخاب کند؛ اما تا زمانی که اقتصاد می‌خواند، هنوز عاشق ادبیات بود و همین انگیزه باعث شد آهسته آهسته گام در وادی ترجمه نهد. خواندن اقتصاد هم البته به او کمک کرد تا در این زمینه بیش از ده اثر ترجمه داشته باشد، که در نوع خود آثار بی همتایی هستند.
بعد از مدتی به ویراستاری پرداخت و برای مدت کوتاهی به لندن رفت، بعد از مراجعت تمام هم و توان خود را برروی ترجمه گذاشت.
عبدالله کوثری از نسل دوم مترجمانی است که سال‌ها ادبیات آمریکای لاتین را ترجمه کرده و در شناساندن این ادبیات به خوانندگان ایرانی، تلاش‌های فراوانی داشته است.
پیش از عبدالله کوثری، مترجمان بسیاری چون #ذبیح_الله_صفا، #نجف_دریابندری، #رضا_سیدحسینی و #ابوالحسن_نجفی بسیاری از آثار طراز اول دنیا را ترجمه کرده بودند و به همین دلیل ادبیات آمریکای لاتین آثار دست ناخورده ای داشت که او آنها را گزینش و ترجمه کرد.
با این حال ترجمه ادبیات آمریکا نیز با توجه به محدودیت آثار، بسیار انگشت شمار بود؛ از این رو وقتی عبدالله کوثری دست به ترجمه آثار ادبی زد بسیاری از آنها ترجمه شده بود اما او از ترجمه وانماند و آثار برجسته‌ای را برای ترجمه جست.
آشنایی عبدالله کوثری با ادبیات آمریکای لاتین به اواخر دهه ۴۰ یعنی زمان ترجمه «انفجار در کلیسای جامع» کارپانیته ـنخستین کسی که آثارش ترجمه شدـ باز می‌گردد. بعد از آن، کاری از «آستوریاس» به نام «آقای رئیس جمهور» بود که هر دو این نویسندگان از آغازگران رئالیسم جادویی بودند. بعد از این‌ها در دهه پنجاه کارهای #بورخس و #مارکز شناخته شدند.
عبدالله کوثری علاقه بسیاری به ادبیات داشت وقتی در سال ۶۳ یکی از دوستان به او کتابی داد تا ترجمه کند او «آئورا» اثر کارلوس فوئنتس را به دلیل جذابیت عجیبی که داشت انتخاب کرد و در سال ۶۴ ترجمه آن را به ناشر سپرد. در آن روزگار با توجه به اوضاع کشور و بحران جنگ، انتشارات رونق چندانی نداشت و به همین دلیل چاپ این کتاب با چند سال تأخیر انجام شد. از آن به بعد از آثار ترجمه شده کوثری می‌توان آثار مایو وبارگاس یوسا و بعدها کارلوس فوئنتس را برشمرد. کوثری ابتدا این نویسندگان را در انتشارات نسل قلم معرفی و بعد آثار آنها را با زبانی قابل فهم و نثری روان ترجمه کرد تا جایی که بسیاری از ادبیان و علاقه مندان به آمریکای لاتین او را با این آثار می‌شناسند. او در سال‌های بعد سعی کرد، دانش عمومی‌اش را بالا ببرد و نویسندگان دیگر را به خوانندگانش بشناساند.
عبدالله کوثری معتقد است: «در ادبیات کسی نمی‌تواند خود را در حیطه خاصی محدود کند؛ به ویژه این که ادبیات جهان بسیار وسیع است.»
عبدالله کوثری به ترجمه آثار کلاسیک روس و انگلیس هم علاقه مند بوده، اما با توجه به این که نویسندگان آمریکای لاتین در رمان‌های جدید ـ‌غیر از قالب رئالیسم جادویی‌ـ قالب و زبان خاصی داشته‌اند او با دقت و صرف زمان بیشتری به این کار تن داده است تا آثار جاودان و درخور تأملی از خود به جای بگذارد. او در آینده‌ای نه چندان دور برخی از تراژدی‌های یونانی را ترجمه خواهد کرد.
عبدالله کوثری معتقد است: «ادبیات اروپا از دهه ۷۰ و ۸۰ به بعد ادبیات پویایی نیست. در ایالات متحده در دهه ۷۰ و ۸۰ #همینگوی، #فاکنر و #جان_اشتان_بک نداریم و یک باره ادبیاتی از سرزمین استعداد زده و فقیر به پا می‌خیزد و جهان را خیره می‌کند. تجربه جدید آنها در شیوه بیان و هم در تعریف انسان باعث شد هم در ایران و هم در جهان این ادبیات به عنوان پویاترین ادبیات معاصر شناخته شود.»
عبدالله کوثری از آن دسته مترجمانی است که جریان‌های مهم ادبیات جهان را تا حدممکن به دوستداران ادبیات جهان شناسانده و در این مسیر نقش مؤثر و مفیدی ایفا کرده است.
از کارهای او در زمینه نقد و بررسی آثار نویسندگان در قالب بنیانگذاران فرهنگ و مجموعه نسل قلم می‌توان به سروانتس، #فوئنتس، #بودلر، #پوشکین، #پاسترناک، #الکساندر_بلسوک، #خیمسن، #اسکار_وایلد و... اشاره کرد.
او درباره شناخت مترجم از اثری که ترجمه می‌کند، معتقد است: «مترجمان سراغ اثری می‌روند که نویسنده‌اش را نمی‌شناسند، پس نمی‌توانند زبان و نوع بیان آن نویسنده را خوب از کار درآورند. از طرف دیگر بعضی‌ها تسلط کافی بر زبان فارسی ندارند و زمانی که به سراغ ترجمه می‌روند حاصل، خوب نخواهد بود.»
از نظر او ترجمه کار پیچیده‌ای است. از یک طرف نوعی هنر است و از طرفی دیگر فن. هنر است چون با ذوق و سلیقه و ظرافت همراه است و فن، چون اصول و قواعد و قوانین خاص خودش را دارد. از این رو کسی که به کار ترجمه روی می‌آورد و ابتدای راه است باید از یک ویراستار باتجربه و حرفه‌ای کمک بگیرد تا بتواند اشکالات خود را اصلاح کند، اما متأسفانه از آنجا که ضوابط مدونی برای ترجمه وجود ندارد، هر کس به خود اجازه می‌دهد خود را مترجم بنامد.
او در زمینه مشکلات ترجمه و بحران ترجمه با اظهار نگرانی می‌گوید: «اصولاً در زمینه علوم انسانی و ادبیات فارسی نمی‌توانیم راه حل مناسبی ارائه کنیم. اگر دولت وارد عمل شود و از چاپ کتاب‌هایی با ترجمه بد جلوگیری کند بسیار عالی است، اما در این شرایط ناشران باید فیلترگذاری کنند. در ترجمه چیزی به نام اصل داریم؛ یعنی مترجم متن خود را از روی متن دیگری می‌نویسد و اگر کسی اهل نظر باشد، می‌تواند تشخیص بدهد، ترجمه غلط است.»
«چرا ادبیات» اثر #ماریو_بارگاس_یوسا با ترجمه عبدالله کوثری یکی از شاهکارهای ترجمه اوست. محتوای این کتاب سه مقاله از یوساست؛ با عنوان‌های «چرا ادبیات»، «فرهنگ آزادی» و «آمریکای لاتین» همه این مقالات با نوشتاری از یوسا بسیار خواندنی وجالب است و در کنار آن با ترجمه کوثری خواندنی‌تر شده است.
عبدالله کوثری بسیار اهل مطالعه است و دوستداران ادبیات را نیز به این امر تشویق می‌کند. از نظر او فعالیت ادبی فعالیتی بی تردید ارجمند است.
از نظر او ترجمه کار بسیار سخت و طاقت‌فرسایی است، زیرا وظیفه یک مترجم فقط ترجمه واژه‌ها نیست، بلکه باید حالات، فرهنگ، آداب و رسوم و ضرب المثل را هم ترجمه کند که بسیاری از آنها در فارسی معادل ندارند؛ بنابراین مترجم برگردان یک فرهنگ است نه صرفاً واژه‌ها. عبدالله کوثری با این که خود استادی بزرگ در ترجمه است، اما به استادان و بزرگسالان اهل ترجمه نیز همواره احترام گذاشته است. در همین راستا در هشتادمین سالروز تولد مرد ترجمه کشورمان، «رضا سیدحسینی»، عبدالله کوثری می‌گوید: «ادبیات امروز ما وامدار ترجمه است. در این صد سال اخیر مترجمان، خوانندگان فارسی زبان را با ادبیات جهان آشنا کردند و ژانرهای مختلف ادبی را شناساندند. استاد رضا سیدحسینی بی تردید یکی از پیشگامان و نیز یکی از تأثیرگذارترین مترجمان شش دهه‌ی اخیر بوده است. او با شناخت عمیق از ادبیات غرب که در کتاب بی‌بدیل «مکتب‌های ادبی» تجلی کرده ما را به شناخت بهتر ادبیات رهنمون کرده است...»
یکی از پیشنهادهای عبدالله کوثری برای پیشرفت فن ترجمه در ایران، نقد ترجمه است. او معتقد است با پذیرفتن نقد ترجمه و داشتن نقد ترجمه در مسیر پیشرفت گام‌هایی برداشته می‌شود که بسیار مفید خواهد بود.
از ترجمه‌های عبدالله کوثری که بیش از ۵۰ اثر در دو زمینه ادبیات و اقتصاد است می‌توان به این آثار اشاره کرد: «اسکاروایلد» جان استوکر، «آئورا» کارلوس فوئنتس، «آدم اسمیت» دی دی رافائل، «اراسموس» جیمز مک کونیکا، «استاد شیشه‌ای» میگل سروانتس، «اصول مدیریت (نظریه و عمل)» ارنست دیل، «اعتماد» آریل دورفمن، «اقتصاد» دنی مایزر، «اقتصاد شهر» ادوین میلز، «الکساندر بلوک» جرالد پیروگ، «باریس پاسترناک» گی دومالاک، «پوست انداختن» کارلوس فوئنتس، «خاطرات پس از مرگ برای کوباس» آسیس ماشادود، «جنگ آخر زمان» ماریو بارگاس یوسا، «خاورمیانه» پیتر بیومونت، «خطر و بازده» ریچار بویلی، «خوان رامون خیمنس» هاواردتی یانگ، «خودم با دیگران» کارلوس فوئنتس، «داستان‌های کوتاه لاتین» روبرتو گونسالس اپه وریا، «دنی دیدرو» گیتامی، «دوره کامل اقتصاد» دنی می یرز، «روانکاو» آسیس ماشادود، «سروانتس» دبلیو بروس، «شارل بودلر» جاناتان آراک، «کارلوس فوئنتس» لاینن ای گیوکو، «گرینکگوی پیر» کارلوس فوئنتس، «مرگ در آند» ماریو بارگاس یوسا، «ویرژیل» گریفین، «هومر» جسپر گریفین و...
این مترجم توانا سروده‌هایی نیز دارد که در مجموعه‌ای به نام «گزیده شعرها» در سال ۱۳۷۷ آنها را به چاپ رسانده است. این شعرها در سال‌های ۱۳۴۶ تا ۱۳۷۳ سروده شده‌اند. این کتاب با مقدمه‌ای از زندگینامه خودنوشت شاعر آغاز می‌شود و سپس ۴۳ قطعه شعر نو در آن عرضه شده است.
بی‌شک عبدالله کوثری با پشتکار فراوانی که دارد، آثار بسیار دیگری را نیز در سال‌های آینده برای فارسی زبانان ترجمه خواهد کرد. برایش آرزوی موفقیت و سلامتی می‌کنیم.
درباره لک‌لک بوک
طراحی و بهینه سازی | مجتمع ارتباطات نوین ایرانیان
ارسال دیدگاه