زندگی و آثار طاهره صفارزاده
نویسنده : تحریریه‌ی تبیان
#طاهره_صفارزاده در 27 آبان 1315 در سیرجان در خانواده‌ای متوسط که پیشینه‌ای عرفانی داشتند متولد شد. وی در 6 سالگی تجوید و قرائت و حفظ قرآن را در مکتب محل آموخت و تحصیلات ابتدایی و متوسطه را در کرمان گذرانید. نخستین شعر را در 13 سالگی سرود که نقش روزنامه‌دیواری مدرسه شد.
صفارزاده اولین جایزه‌ی شعر را که یک جلد دیوان #جامی بود در سال چهارم دبیرستان به پیشنهاد #محمدابراهیم_باستانی_پاریزی که آن زمان از دبیران دبیرستان بهمنیار بود، از رئیس آموزش و پرورش استان دریافت کرد.
شهرت طاهره صفّارزاده با شعر «کودک قرن» پدید آمد.
وی در امتحان ورودی دانشگاه در رشته‌های حقوق، زبان و ادبیات فارسی، و زبان و ادبیات انگلیسی قبول شد و چون تردید در انتخاب داشت خانواده‌اش به استخاره رجوع کردند و در نتیجه در زبان و ادبیات انگلیسی لیسانس گرفت. مدتی به عنوان مترجم متون فنی در شرکت نفت کار کرد و چون به دنبال یک سخنرانی در اردوی تابستانی فرزندان کارگران مجبور به ترک کار شد، برای ادامه تحصیل به انگلستان و سپس به آمریکا رفت.
او در دانشگاه آیوا، هم در گروه نویسندگان بین‌المللی پذیرفته شد و هم به کسب درجه MFA نائل آمد.
MFAدرجه‌ای مستقل است که به نویسندگان و هنرمندانی که داوطلب تدریس در دانشگاه باشند اعطا می‌شود و نویسندگان به جای محفوظات و تاریخ ادبیات به آموختن نقد به‌صورت تئوری و عملی و انجام پروژه‌های ادبی متنوع مطالعات وسیع درباره‌ی آثار نویسندگان و شاعران می‌پردازند. دوره‌ی آن یک سال بیش از فوق لیسانس است و استخدام دارنده این مدرک در دانشگاه‌های آمریکا با پایه دکتری انجام می‌پذیرد.
طاهره صفّارزاده برای دروس اصلی، «شعر امروز جهان»، «نقد ادبی» و «نقد عملی ترجمه» را انتخاب کرد و در مراجعت به ایران اگرچه به دلیل فعالیت‌های سیاسی در خارج، مشکلاتی برای استخدام داشت، اما چون در کارنامه‌اش از 48 واحد درسی 18 واحد ترجمه ثبت شده بود و کمبود و نبود استاد ترجمه برای رشته‌های زبان خارجی باعث گله‌مندی گروه‌های زبان بود، در سال 1349 با استخدام او در دانشگاه ملی (شهید بهشتی) موافقت شد.
طاهره صفّارزاده پایه‌گذار آموزش ترجمه به عنوان یک علم و برگزارکننده نخستین «نقد عملی ترجمه» در دانشگاه‌های ایران محسوب می‌شود. اگرچه سابقه برگردان آثار ادبی و مذهبی به 200 سال قبل از میلاد مسیح می‌رسد، اما تا اوایل سال‌های 1960، ترجمه، حرفه‌ای ذوقی و غیر آکادمیک به شمار می‌رفت و تدریس آن به برنامه‌های آموزشی دانشگاه‌های مغرب زمین راه نیافته بود. دانشگاه آیوا بنا به درخواست شاعران و نویسندگان «کارگاه نویسندگی»، اولین مرکزی بود که به گنجاندن این درس در برنامه آموزشی رشته‌های زبان و ادبیات اقدام ورزید.
صفّارزاده حدود 3 سال بعد در کنار نویسندگان دانشجو به بهره‌مندی‌هایی از این آموزش جدید دست یافت. در کلاس به سبب تنوع زبانهای خارجی در بین شرکت‌کنندگان، بررسی متون ترجمه شده، در سطح صحّت وبلاغت زبان انگلیسی، فارغ از مقایسه با متن اصلی از سوی استاد انگلیسی زبان انجام می‌شد که در عین حال امری اجتناب‌ناپذیر بود. امّا صفّارزاده از ابتدای تدریس خود در ایران متدی مبنی بر شناخت و تطابق مفهومی، دستوری و ساختاری دو زبان مبدأ و مقصد ابداع کرد و این شیوه‌ی پیشنهادی در درسی که سابقه‌ی تدریس قانونمند نداشت نزد بسیاری از همکاران وی الگو قرار گرفت.
پس از انقلاب اسلامی تعیین کتاب «اصول و مبانی ترجمه» اثر وی به عنوان کتاب درسی در زمینه‌ی شناخت نظریه‌ها و نقد عملی ترجمه به ویژه برای دانشجویان رشته «ترجمه» مفید افتاد.
طاهره صفّارزاده در زمینه شعر و شاعری نیز به دلیل مطالعات و تحقیقات ادبی به معرفی زبان و سبک جدیدی از شعر با عنوان شعر «طنین» توفیق یافت که در آغاز بسیار بحث‌برانگیز شد زیرا شعر مقاومت و طنز سیاسی، حکومت‌پسند نبود. سرانجام در سال 55 به اتهام نوشتن شعر مقاومت دینی از دانشگاه اخراج و برای دومین بار به خانه‌نشینی و فراغت اجباری رفت.
وی در زمان خانه‌نشینی، تمام وقت خود را وقف خواندن تفاسیر و مطالعات قرآنی کرد. کتاب «سَفَر پنجم» او که دربرگیرنده‌ی اشعار مقاومت با مضامین دینی است در سال 56 در دو ماه به سه چاپ با شمارگان سی هزار رسید.
در آغاز نهضت اسلامی، به کمک نویسندگان سرشناس و متعهّد مسلمان به تأسیس مرکزی به نام «کانون فرهنگی نهضت اسلامی» اقدام کرد.
در مدت مسئولیت او حدود 300 هنرجو در رشته‌های سینما، عکاسی، تئاتر، نقاشی، گرافیک، شعر و داستان، در آن مرکز پرورش یافتند که بعداً از دست‌اندکاران و مسئولان فرهنگی و هنری انقلاب شد.
طاهره صفارزاده در سال 1371 از سوی وزارت علوم و آموزش عالی، استاد نمونه اعلام شد و در سال 80 پس از انتشار ترجمه قرآن کریم به افتخار «خادم القرآن» نائل آمد. وی در کتاب «ترجمه‌ی مفاهیم بنیادی قرآن مجید» به کشف یکی از کاستی‌های مهم ترجمه‌های فارسی و انگلیسی -یعنی عدم ایجاد ارتباط نام‌های خداوند (اسماءُ الحسنی) با آیات قرآن- دست یافته است که این تشخیص می‌تواند سرآغاز تحولی در ترجمه‌ی کلام الهی به زبانهای مختلف باشد. ضمن برنامه‌ریزی زبانهای خارجی، به پیشنهاد او درسی با عنوان «بررسی ترجمه‌های متون اسلامی» در برنامه گنجانده شد و تدریس این واحد درسی موجب توجه این استاد ترجمه به اشکال‌های معادل‌یابی ترجمه‌های فارسی و انگلیسی قرآن مجید گردید. این برخورد علمی او را برانگیخت که به خدمت ترجمه‌ی قرآن به دو زبان انگلیسی و فارسی همّت گمارد. قرآن حکیم حاصل 27 سال مطالعه‌ی قرآن مجید، آموختن زبان عربی و تحقیق و یادداشت‌برداری از تفاسیر و منابع قرآنی است که از رجوع به کلام الهی برای کاربرد در شعر شروع شد و با ترجمه‌ی آن به دو زبان پایان گرفت. شرح این توفیق در مقدمه‌ی کتاب «ترجمه‌ی مفاهیم بنیادی قرآن مجید» و نیز دو مقدمه‌ی فارسی و انگلیسی «قرآن حکیم» آمده است.
وی در ماه مارس 2006 هم‌زمان با بر پائی روز جهانی زن از سوی سازمان نویسندگان آسیا و آفریقا به عنوان شاعر مبارز و زن نخبه‌ی دانشمند مسلمان برگزیده شد. در بخشی از نامه‌ی این سازمان آمده است:
«از آنجا که دکتر طاهره صفارزاده ـشاعر و نویسنده برجسته ایرانی‌ـ مبارزی بزرگ و نمونه والای یک زن دانشمند و افتخارآفرین مسلمان است، این سازمان ایشان را به پاس سابقه طولانی مبارزه و کوششهای علمی گسترده به عنوان شخصیت برگزیده‌ی سال جاری انتخاب کرده است.»
برخی از آثار این محقق و شاعر برجسته ازین قرار است :
شعر :
- رهگذر مهتاب / 1341
- سروده‌هایی به زبان انگلیسی / 1347
- طنین در دلتا / 1349
- سد و بازوان / 1350
- سفر پنجم / 1356
- حرکت و دیروز / 1357
- بیعت با بیداری / 1358
- مردان منحنی /
- دیدار صبح / 1366
- گزیده اشعار فارسی و انگلیسی / 1378
- در پیشواز صلح / 1385
- گزیده ادبیات معاصر / 1378
- هفت سفر / 1384
- روشنگران راه / 1384
- اندیشه در هدایت شعر / 1384
اصول ترجمه ، نقد ترجمه ، ترجمه :
- اصول و مبانی ترجمه / 1358
- ترجمه‌های نامفهوم / 1384
- ترجمه مفاهیم بنیادی قرآن مجید ( فارسی و انگلیسی ) / 1379
- ترجمه قرآن کریم .( سه زبانه متن عربی با ترجمه فارسی و انگلیسی ) / 1380
- ترجمه قرآن کریم . ( دو زبانه متن عربی با ترجمه فارسی / 1382
- ترجمه قرآن کریم . (دو زبانه متن عربی با ترجمه انگلیسی ) / 1385
- لوح فشرده قرآن کریم (سه زبانه ) / 1383
- دعای عرفه / 1381
- دعای ندبه و دعای کمیل / 1383
- مفاهیم قرآن در حدیث نبوی : گزیده‌ای از نهج الفصاحه با ترجمه فارسی و انگلیسی / 1384
- دعای جوشن کبیر / 1385
- طرح سرپرستی و ویراستاری 36 کتاب زبان تخصصی برای رشته‌های مختلف دانشگاهی ( 1359 – 1376 )
درباره لک‌لک بوک
طراحی و بهینه سازی | مجتمع ارتباطات نوین ایرانیان
ارسال دیدگاه