رمون کنو؛ ماجراجوی اندیشه‌ها

نویسنده : آرش نقیبیان

#رمون_کنو(Raymond Queneau) در تاریخ ادبیات فرانسه چهره‌ای منحصربه‌فرد است چرا که او توانست مراحل مهم سوررئالیسم، ادبیات متعهد و رمان نو را تجربه کند و پشت سر بگذارد و در عین حال تسلیم هیچ یک از این مکاتب نشود. قرابت و جذابیت فراوان نوشته‌های کنو از هیچ مکتب و آیینی سرچشمه نمی‌گیرد مگر از چشمه‌ی خلاقیت خودش. به تعبیر پی‌یر برونل منتقد فرانسوی، آثار رمون کنو به علت مهارت و تسلطی که نویسنده در فنون ادبی از خود نشان می‌دهد و طنز مؤثری که آثار آن را ضایع می‌کند به‌منزله‌ی تمجید و تجلیل و در عین حال نفی و انکار ادبیات به شمار می‌رود. اعتبار فراوان این نویسنده در رمان‌نویسی کشورش بیشتر از این روست که او هم آواز با #لویی_فردینان_سلین به زبان ادبی و کلاسیک می‌تازد و از آزادی زبان محاوره دفاع می‌کند. کنو به بهانه اینکه به زبان گرمی ببخشد قواعد کهنه و فرسوده‌ی نحو را درهم می‌شکند و کلمات پیش پاافتاده و عامیانه را در نثر خود وارد می‌کند و در این کار تا جایی پیش می‌رود که املای ابداعی و خاصی را پیشنهاد می‌کند و در آثارش به کار می‌رود که بر اساس تلفظ واقعی کلمات است و نه بر پایه‌ی تلفظ قانونی و مرسوم آن‌ها. آثار کنو از طنز و لودگی بی‌نظیر و غیر قابل تقلیدی سرشار است که به ندرت در دیگر نویسندگان بزرگ جهان دیده شده. او در سال 1938 به‌عنوان سرویراستار انتشارات گالیمار برگزیده شد و در همان سال‌ها به همراهی میشل گالیمار دایرة‌المعارف معتبر (پلئیادها) را بنیان گذاشت. کنو طی این سال‌ها فهرستی از خوانده‌ها و مطالعات خود را که بالغ بر چند هزار جلد کتاب می‌شد تحت عنوان (کنوی بی‌سواد) تنظیم و به چاپ رساند. از دیگر اقدامات این نویسنده تأسیس کارگاه ادبیات (اولیپو) بود که هدفش آفرینش ساختارهای شعری و داستانی تازه بود. خلاصه کردن رمان‌های رمون کنو بسیار سخت است. چرا که آثارش طرح منسجم و یکپارچه‌ای ندارد و خلاقیت و صبوری خواننده را طلب می‌کند. از رمان‌های مشهور او می‌توان به: خار راه، پوزه‌سنگی، آخرین روزها و زازی در مترو که اسباب شهرت فراوانش شد، اشاره کرد. در این رمان که اقتباس سینمایی آن توسط #لویی_مال، موفقیت فراوانی کسب کرد حکایت سرگردانی دختر بچه‌ای 10 ساله در شبکه‌ی عظیم و تو در توی مترو پاریس با طنز و شوخ طبعی شگفت انگیزی روایت می‌شود. هیچ خلاصه داستانی گویای حال و هوای تخیلی و اعجاب‌انگیز این رمان نخواهد بود. در رمان پرواز ایکار که چند سال پیش توسط #کاوه_سیدحسینی به فارسی ترجمه و منتشر شد، کنو با اسطوره (ایکاروس) در اساطیر یونان بازی خلاقانه‌ای کرده است. این رمان به فرم سناریو نوشته شده و در عین حال ساختاری منسجم و دقیق دارد. رمون کنو را شاید بتوان به تعبیر خودش یک (ماجراجوی اندیشه‌ها) دانست. با این امید که بزودی شاهد ترجمه و انتشار آثارش در زبان فارسی باشیم.