زندگی‌نامه و آثار دانته آلیگیری

نویسنده : تحریریه‌ی تاریخ ما

دانته آلیگیری(Dante Alighieri)،‌ شاعر و نویسنده ایتالیایی که نوشته‌های وی در ادبیات ایتالیا و سراسر اروپا مؤثر بوده است.

زندگی
«دانته آلیگیری» در ۶ جولای سال ۱۲۶۵ در شهر «فلورانس» که یکی از جمهوری‌های متعدد ایتالیایی آن زمان محسوب می‌شد در خانواده‌ی متوسطی به دنیا آمد. دوران کودکی دانته در میان محیطی از آشفتگی، جنگ و ستیز و دسیسه و نیرنگ (بین حزب پاپ و حزب سلطنتی) طی شد. خانواده‌ی دانته از حزب پاپ حمایت می‌کرد و با پیروزی نظامی آن‌ها، چند ماه پس از تولد دانته، خانواده‌ی او از نظر سیاسی پیشرفت نمود. سال‌ها بعد دانته به خاطر وابستگی سیاسی خود رنج بسیار کشید. در توضیح اشعار او، مطالب زیادی درباره‌ی این اذیت و آزارهای نگاشته شده است.
او تحصیلاتش را در «دارالتعلیم مذهبی برادران کهتر» شروع کرد. زندگانی دانته سرشار از تلخ‌کامی‌ها و محرومیت‌ها بود. دانته در دانشگاه‌های «فلورانس» و «پالودا» به کسب علم و دانش پرداخت. وی یکی از شاگردان برجسته بود و به رشته‌های فلسفه و طبیعی و اخلاق توجه و علاقه‌ی زیاد داشت.
دانته در نه‌سالگی دلباخته‌ی دختری به نام «بئاتریس» شد که نسبت خویشاوندی با دانته داشت. آشنایی آن دو در یک محفل خانوادگی آغاز شد. عشق دانته به بئاتریس روزبه‌روز شدید می‌شد. این عشق سال‌ها ادامه یافت و دانته در ۱۹ سالگی نخستین اشعار خود را در وصف عشق آسمانی خود سرود و محبوبش بئاتریس را به‌سان فرشتگان و به پاکی و صفای آن‌ها دانست و تشبیه کرد. بئاتریس باوجودآن‌که از علاقه و محبت دانته نسبت به خودآگاه بود، مع‌هذا به مرد دیگری شوهر کرد و آمال و آرزوهای دانته را بر باد داد و روح و قلبش را جریحه‌دار کرد. دانته حتی در لحظات پایان زندگی نیز این خاطره‌ی دردناک را بر زبان می‌آورد؛ اما ازدواج بئاتریس چندان دوام نیافت و او در عنفوان جوانی در سال ۱۲۹۰ در ۲۴ سالگی مرد.
دانته که هنوز در آتش بی‌مهری و سست‌عهدی محبوب می‌سوخت و اشعاری شورانگیز در این زمینه می‌سرود، ناگهان با غم مرگ بئاتریس مواجه شد. او که شاعری تازه‌کار بود با غم و اندوه تازه‌اش به دامان شعر و شاعری پناه برد و شاعری شوریده و توانا گشت و اشعار بسیاری درباره‌ی بئاتریس زیبا سرود.
وی یک سال پس از مرگ بئاتریس با زنی به نام «جما» ازدواج کرد اما این ازدواج نتوانست خاطره‌ی بئاتریس را از خاطر وی محو نماید. «دانته» در سی‌سالگی به فعالیت‌های سیاسی پرداخت و در چند زدوخورد قوای فلورانس با همسایگان کشور خود شرکت کرد و در سال‌های ۱۲۹۶ و ۱۲۹۷ به عضویت «شورای صدنفری» فلورانس انتخاب گردید و چهار سال بعد، یعنی در سال ۱۳۰۰، به سِـمت سفیر فلورانس به «سن جمیتانو» عزیمت نمود و چند ماهی نیز سِـمتی نظیر «ریاست دیوان عالی کشور» فلورانس را عهده‌دار شد. در این پست جدید خود چندین نطق آتشین و پرشور بر ضد پاپ که در سرنوشت ملت و موطن دانته دخالت می‌کرد، ایراد نمود. حکومت پاپ در آن سرزمین توأم با تصفیه‌ی خونینی بود که عده بی‌شماری در این راه قربانی شدند و مهم‌ترین قربانی این تصفیه انتقام‌جویانه، خانواده‌ی دانته بود. هنوز چند ماهی از حکومت پاپ در فلورانس نگذشته بود که در ۲۷ ژانویه سال ۱۳۰۲ اولین حکم عدلیه درباره‌ی او در دادگاه فلورانس عنوان شد؛ محکومیت دانته به‌ظاهر «سوءاستفاده از اموال دولتی» بود ولی در باطن پاسخی از طرف پاپ به حملات دانته در سخنرانی‌هایش بود. دادگاه به‌طور غیابی تشکیل جلسه داد و وی را به دو سال تبعید و پرداخت جریمه‌ی نقدی و همچنین محرومیت ابد از حقوق مدنی محکوم کرد، مدتی نیز برای دستگیری وی جایزه‌ای تعیین شد. از این تاریخ دربه‌دری و آوارگی دانته شروع شد. دوری از خانواده، دوری از زن و چهار فرزندش، هر روز او را شکسته‌تر و رنجورتر می‌کرد، چون خانواده او حق نداشتند به‌هیچ‌وجه از «فلورانس» خارج شوند. بدین ترتیب دانته تا پایان عمر موفق به دیدار زن و فرزندانش نگردید و همچنان در آتش دوری عزیزان خود سوخت و تباه گردید.
بقیه‌ی عمر دانته به سیر و سیاحت در کشورهای مختلف جهان سپری شد تا این که سرانجام در شب ۱۴ سپتامبر سال ۱۳۲۱ میلادی تنها و بی‌کس در سن ۵۶ سالگی با دنیای دردناک خود وداع کرد.

آثار
دانته آلیگیری طی دوران زندگی خود دست به انتشار کتاب‌های متعددی زد که معروف‌ترین آن‌ها «زندگانی نو»، «ضیافت»، «سلطنت»، «آهنگ‌ها» و بالاخره شاهکار او کتاب «کمدی الهی» است. این کتاب در سه بخش نگاشته شده است: دوزخ، برزخ و بهشت که تنها اشاره‌ای به تثلیث مسیحیان نیست، بلکه اشاره‌ای است به ساختار جهان و آموزش کلاسیک آن را نباید دست‌کم گرفت.
دوم آن که او ۳۴ سرود برای دوزخ و ۳۳ سرود برای برزخ و بهشت می‌سراید. چنانچه اولین سرود دوزخ را به‌عنوان مقدمه‌ی تمام کتاب فرض کنیم، بنابراین ۳۳ سرود دیگر باقی می‌ماند که خاص دوزخ است. در اینجا به این نکته برمی‌خوریم که عدد ۳۳ چه معنایی دارد؟ ظاهراً این عدد به سن عیسی مسیح در زمان مصلوب شدن، اشاره دارد. نگاهی سطحی به کمدی الهی، نشانگر تجربه‌ای مشابه در زندگی خود دانته نیز است. مع‌ذلک عدد ۳۳ به درخت زندگی (کریستین کابالا) اشاره دارد. ۳۲ راه درونی به‌سوی درخت وجود دارد سپس مشاهده می‌شود که راه سی‌وسومی هم هست که به خدا می‌رسد.
سوم، دانته در کتاب terza rima (یک الگوی وزن شعری) می‌نویسد: aba، bcb، cdc و … به‌این‌ترتیب عدد ۳ در تمام بخش‌های کار او حضور دارد از ساختار اساسی کار گرفته تا جزئیات.
چهارم، ساختار درونی هر یک از سه بخش کمدی الهی است که توضیح جامع از آن در این اختصار نمی‌گنجد. تاریخ درستی از تحریر کتاب کمدی الهی در دست نیست؛ عده‌ای معتقدند که این کتاب پس از مرگ بئاتریس نوشته‌شده است، جمعی دیگر نیز عقیده دارند تألیف این کتاب از سال ۱۳۱۴ تا سال ۱۳۲۱ به طول انجامیده است.
انتشار این کتاب در شرایط قرون‌وسطایی آن زمان، اعجاب‌انگیز بود. پس از مرگ دانته، این کتاب به تمام زبان‌های زنده‌ی دنیا ترجمه شد.
بهترین نویسندگان و شعرا مانند «لامارتین» «ویکتور هوگو»، «ولتر» و «شاتوبریان» لب به تحسین دانته گشودند و طی مقالاتی در روزنامه‌ها و مجلات، او را بزرگ‌ترین شخصیت فلسفی و ادبی معرفی کردند. همچنین گروهی مأموریت یافتند برای درک لغات و اصطلاحاتی که در این کتاب به‌کاربرده شده، تحقیق نمایند. کتاب «کمدی الهی» در شمار باارزش‌ترین آثار دنیای ادب قرار دارد و نام دانته را نیز جاودانی کرده است.