مروری بر زندگی و آثار هوشنگ مرادی کرمانی

نویسنده : صدف پیکامی

هوشنگ مرادی کرمانی نویسنده‌ی ایرانی که بیشتر او را نویسنده‌ی کودک و نوجوان می‌دانیم در سال ۱۳۲۳ در توابع کرمان متولد شده است. وی دوره‌ی دبیرستان را در یکی از دبیرستان‌های شهرستان کرمان گذراند و سپس وارد دانشگاه شد.هوشنگ مرادی کرمانی هوشنگ مرادی کرمانی دوره‌ی دانشکده هنرهای دراماتیک را در تهران گذراند و در همین مدت در رشته‌ی ترجمه‌ی زبان انگلیسی نیز لیسانس گرفت. او از سال ۱۳۴۰ فعالیت خود را با نویسندگی در رادیو آغاز کرد. آثار هوشنگ مرادی کرمانی تا امروز به زبان‌های انگلیسی، فرانسوی، آلمانی، اسپانیایی ، هلندی ، عربی ، ارمنی ترجمه شده و همچنین هجده فیلم تلویزیونی و سینمایی بر اساس داستان‌های او به تصویر درآمده است.
هوشنگ مرادی کرمانی توانسته است در عرصه‌ی بین‌المللی نیز جوایزی کسب کند که جایزه‌ی دفتر بین‌المللی کتاب‌های نسل جوان (۱۹۹۲) و(IBBY) جایزه‌ی جهانی هانس کریستین آندرسن از جمله‌ی آن‌ها است. هوشنگ مرادی کرمانی سال گذشته نیز نامزد جایزه‌ی آسترید لینگرن ۲۰۱۸ شده است. آثار وی عبارتند از: چکمه، خمره، مهمان مامان، نخل، کوزه، ته‌خیار، بچه‌های قالیباف، مشت بر پوست، تنور، هوشنگ دوم، نازبالش، نه‌تر و نه خشک، مثل ماه شب چهارده، لبخند انار، و قصه‌های مجید.
ادبیات کودکان را می‌توان گفت که مجموعه‌ای از نوشته‌هاست که مناسب خواندن برای کودک یا نوجوان باشد و این اتفاق باید به شکلی باشد که آموزش را به طور مستقیم ارائه ندهد و آن را در قالبی خاص و بدون اشاره‌ی مستقیم به مخاطب خود انتقال دهد. همان‌طور که می‌دانیم ادبیات هر ملت مقتضیات فرهنگی، تاریخی و بومی خود را دارد اما این موضوع در مورد ادبیات کودکان تا حدی تحت‌الشعاع قرار می‌گیرد؛ زیرا نیازهای کودکان در سراسر جهان کمابیش مشترک است. هوشنگ مرادی کرمانی همواره در آثار خود عناصر فولکلور را داشته است اما این فولکلور بودن به صورت مستقیم و یا تیز در داستان‌های وی ظهور پیدا نمی‌کند و احتمالاً همین امر سبب شده است که آثار هوشنگ مرادی کرمانی به نوعی فرامرزی و جهان شمول به حساب بیایند. عمده‌ترین ویژگی آثار هوشنگ مرادی کرمانی که باعث توجه طیف گسترده‌ای از کودکان و نوجوانان به آثار وی شده است، چنانچه از خلال نوشته‌ها و داستان‌هایش بر می‌آید، لحن صمیمانه و زبان ساده و دلنشین اوست که از گفتار مردم عادی و محاوره‌ی روزانه‌ی آن‌ها سرچشمه گرفته است. سخن گفتن با این زبان باعث جذابیت عجیبی در نوشته‌های وی شده و خوانندگان زیادی را در پای قصه‌هایش نشانده است. طبیعی است که کودکان و نوجوانان جذب آثاری صادقانه و بی پیرایه می‌شوند که با سرشت آن‌ها هماهنگی داشته باشد و به نظر می‌رسد که آثار هوشنگ مرادی کرمانی در این امر نیز موفق بوده است. طبیعی است که کودکان و نوجوانان جذب آثاری صادقانه و بی پیرایه می‌شوند که با سرشت آنها هماهنگی داشته باشد و به نظر می‌رسد که آثار هوشنگ مرادی کرمانی در این امر نیز موفق بوده است. می‌توان گفت که طنز در آثار او طنزی حقیقی است و انگار واقعیت به خودی خود این طنز را ایجاد کرده است و نه نویسنده. شادی و غم در آثار وی تلفیقی با یکدیگر دارند که مخاطب را هر چند کم سن و سال هم باشد به یاد زندگی واقعی انسان می‌اندازد و همین ویژگی باعث می‌شود که مرادی کرمانی بدون این که برای مخاطب کم سن خود فانتزی عجیب و غریبی ایجاد کند، تنها با نشان دادن زندگی واقعی، می‌تواند کودکان و نوجوانان را درگیر داستان‌های خود سازد.
آثار مرادی کرمانی، بیشتر حال و هوای روستایی دارند. با وجود شهری شدن بیش از بیش جوامع و کمرنگ یا دگرگون شدن این حس، آثار وی نه تنها در ایران بلکه در کشورهایی که این آثار را ترجمه کرده‌اند، از جمله سوئد، آمریکا، اتریش، آلمان، ترکیه و… خوانندگان بسیاری دارد. این امر را می‌توان به میل و کشش ناخودآگاه روح بشر به طبیعت دانست و این که این روحیات روستایی و طبیعت‌گرایانه در خیلی جاها هست و امری فطری و فراگیر است. در حقیقت ما در این زمینه با یک حس جهانی سر و کار داریم و آثاری که این حس‌ها را در خود دارند، قابلیت تبدیل شدن به آثار جهانی را نیز خواهند داشت. اتفاق مهم دیگری که مرادی کرمانی را تا حدی با نویسندگان کودک و نوجوان متمایز می‌کند این است که بزرگسالان می‌توانند به اندازه‌ی کودکان و نوجوانان با داستان‌های وی ارتباط برقرار کنند و حتی درگیر آن‌ها شوند. به نوعی شاید بتوان گفت که هوشنگ مرادی کرمانی نویسنده‌ی تمام گروه‌های سنی است و این است وجه ممیز او با نویسندگان دیگر.
آسترید لیندگرن، نویسنده‌ی به‌نام سوئدی و صاحب کتاب‌هایی چون «پی‌پی جوراب بلند» و «کارلوس روی پشت بام» است. وی در سال ۲۰۰۲ در سن ۹۴ سالگی دیده از جهان فرو بست. دولت سوئد برای گرامیداشت یاد این نویسنده مسابقه‌ای جهانی با نام او پایه‌گذاری کرد، که هر ساله در این کشور برگزار می‌شود. این برنامه بر آن است تا ادبیات کودک و نوجوان را از هر لحاظ کیفیت و ارتقاء ببخشد. امسال نیز در این برنامه هوشنگ مرادی کرمانی نامزد گرفتن این جایزه شد.