نوبل ادبیات با دو جایزه برمی‌گردد

به نقل از گاردین - هفته آینده آکادمی سوئدی به دنبال رهایی از رسوایی بی‌سابقه سال گذشته خود، نه یک نفر، بلکه دو نفر را به عنوان برنده اعلام خواهد کرد. رئیس کمیته این جایزه اطمینان دارد که با اجتناب از نگرش «مردمحور» و «اروپامحور» که در گذشته بر داوری حاکم بوده، نوبل می‌تواند بازگشت موفقیت‌آمیزی داشته باشد.

جایزه نوبل ادبیات سال گذشته پس از رسوایی سوءاستفاده جنسی و سوءرفتارهای مالی به تعویق افتاد و منجر به استعفای یک سری از اعضای آکادمی سوئدی شد. ژان کلود آرنو که همسرش، کاترینا فراستنسن عضو آکادمی بود تا اینکه در ماه ژانویه به دلیل نقض قوانین اخراج شد، خود نیز در ماه اکتبر ۲۰۱۸ به تجاوز جنسی و دو سال زندان محکوم شد.

روز پنج‌شنبه جوایز سال ۲۰۱۸ و ۲۰۱۹ اعلام خواهند شد و آکادمی سوئدی امیدوار است که بازگشت نوبل با استقبال خوبی از سوی جامعه جهانی ادبیات روبه‌رو شود. جایزه ۹ میلیون کرونی (۷۴۰ هزار پوندی) به نویسنده‌ای تعلق می‌گیرد که طبق وصیت آلفرد نوبل «برجسته‌ترین اثر در جهت ایده‌آل» را نوشته باشد.

به نظر می‌رسد لیودمیلا اولیتسکایا، نویسنده گوادلوپی، ماریز کُنده و مارگارت آتوود، نویسنده رمان معروف «سرگذشت ندیمه» همگی از امیدهای دریافت این جایزه باشند، به‌ویژه پس از آنکه آندرس اولسون، رئیس کمیته ادبیات جایزه نوبل اعلام کرد که معیارهای امسال تغییر کرده است.

با توجه به اینکه دو برنده آخر نوبل ادبیات –کازوئو ایشی‌گورو و باب دیلن- هر دو به انگلیسی‌ می‌نویسند و تنها ۱۴ نفر از ۱۱۴ برنده این جایزه زن هستند، اولسون این هفته تایید کرد که نگرش داوران باید گسترده‌تر شود.

او گفت: «ما نگرش اروپامحوری به ادبیات داشتیم و حالا به سرتاسر دنیا نگاه می‌کنیم. پیش از این، جایزه مردمحورتر بود. حالا زنان نویسنده زیادی داریم که واقعا فوق‌العاده‌اند، بنابراین امیدواریم که کل روند جایزه تقویت شده و دامنه آن بسیار گسترده شود.»

اسامی دیگری نیز به عنوان رقیبان قدرتمند دریافت این جایزه مهم به چشم می‌خورند. ازجمله لاسلو کراسناهورکایی، رمان‌نویس مجار، اولگا توکارچوک، نویسنده لهستانی و همچنین نامزدهای همیشگی نظیر هاروکی موراکامی و نگوگی وا تیونگو.

فیامتا روکو، خبرنگار فرهنگی و مدیر جایزه بین‌المللی بوکر می‌گوید: «اگر قرار است دو نفر برنده شوند، یکی باید زن باشد. و احتمالا برنده‌ها از دو قاره مختلف‌ هستند. از میان نویسندگانی که شایسته خوانندگان گسترده‌تری هستند، من ماریز کنده، ملکه بزرگ ادبیات کارائیب را انتخاب می‌کنم. و در اروپای شرقی کراسناهورکایی و توکارچوک در لیست همه جای خواهند داشت.»

به گفته روکو، ما جیان، نویسنده چینی تبعیدی نیز در این قاب قرار دارد، در کنار سزار آیرای آرژانتینی و انتجی کروگ از افریقای جنوبی. او اضافه کرد که بعید به نظر می‌رسد که یک نویسنده انگلیسی‌زبان برنده شود. «اما نیل گیمن خودمان هم عالی است. و فکر می‌کنم هر کسی که بخواهد یک لیست تهیه کند، مارگارت آتوود را در آن جای خواهد داد.»

الکساندرا پاسکالیدو، روزنامه‌نگار و نویسنده سوئدی-یونانی که سال گذشته به راه‌اندازی جایزه جایگزین نوبل کمک کرد (که کنده برنده آن شد) تا جای خالی نوبل را پر کند، نیز مشتاق است که یک نویسنده زن برنده جایزه امسال باشد، زیرا از زمان تاسیس این جایزه در سال ۱۹۰۱ تنها چهار زن موفق به دریافت آن شده‌اند.

مورین فریلی، رئیس جایزه قلم انگلیسی و داور امسال بوکر بین‌الملل، آنی ارنو، نویسنده فرانسوی را پیشنهاد می‌کند که «در ژانری تماما از آنِ خود می‌نویسد، قوانین نانوشته رمان و خاطره‌نویسی را زیر پا می‌گذارد تا فضای جدیدی برای تامل جمعی ایجاد کند.» - و خوان گابریل واسکز، نویسنده کلمبیایی که «در برابر تاریخ می‌ایستد، نشان می‌دهد که واقعه‌نگاران آن شیاد هستند و بازیگرانش در پیچ و خم حقایق نصفه و نیمه گم شده‌اند.»

ژاک تسترد از انتشارات انگلیسی فیتزکارالدو که آثار سوتلانا الکسیویچ، برنده نوبل ۲۰۱۵ را منتشر می‌کند، می‌گوید خیلی خوب است که دوباره نوبل برگشته. «کن زو، نویسنده چینی و اسکولاستیک موکاسانگا می‌توانند گزینه‌های جالبی باشند. در امریکای لاتین دوست دارم کسی مثل النا پونیاتوفسکا این جایزه را بگیرد. نزدیک‌تر به خانه ترجیحم اولگا توکارچوک و یون فوسه است. و دوست دارم فکر کنم آنی ارنو برنده شایسته‌ای است.»

اولسون بی‌صبرانه منتظر روز پنج‌شنبه و اعلام نتایج از سوی آکادمی سوئدی است. او گفت: «دو جایزه در ادبیات، این یک اتفاق استثنایی است.»

پاسکالیدو معتقد است این تنها آغاز یک فرآیند بازسازی آهسته است. او گفت:‌ «فکر می‌کنم آکادمی سوئدی نه تنها به خاطر اتهام آزار و اذیت ‌جنسی و مردی که به جرم تجاوز به زندان فرستاده شد، بلکه به خاطر نحوه برخورد با اعضای خود، چیزهای زیادی از دست داد. بازیابی اعتماد و احترام زمان می‌برد. امیدوارم از افتضاحی که درست کردند چیزی یاد گرفته باشند. این یک فاجعه انسانی بود که مجازاتش متوجه ادبیات شد.»