مجموعه«طنزآوران جهان نمایش»حاصل۵۰سال پژوهش است

به گزارش خبرنگار مهر، چاپ مجموعه «طنزآوران جهان نمایش» به‌تازگی توسط نشر گویا آغاز شده و ترجمه و تحقیق‌های داریوش مودبیان، مترجم، بازیگر و کارگردان تئاتر را شامل می‌شود. در کتاب‌های این مجموعه نمایشنامه‌های مهم کلاسیک و مدرن طنز جهانِ ادبیات نمایشی معرفی می‌شود.

ناشر و مترجم کتاب‌های این مجموعه با چاپ این کتاب‌ها اظهار امیدواری کرده‌اند بتوانند به جریان نمایشنامه‌نویسی ایرانی در درک ساختارها و شگردهای مناسب و برتر کمدی و همچنین روند رو به رشد اجرای نمایش‌های کمدی یاری برسانند. مجلدات یا دفترهای این مجموعه به یک یا دو تن از نمایشنامه‌نویسان حوزه طنز اختصاص دارند.
تا به‌حال و در گام اول،‌ ۷ جلد اول این مجموعه منتشر شده‌اند. کتاب اول دربرگیرنده ۶ نمایشنامه طنز از میگوئل دِ سروانتس و آنتوان پاولویچ چخوف است. کتاب‌های دوم تا هفتم هم دربرگیرنده آثاری از ژرژ کورتولین، اسلاومیر مروژک؛ ویکتور اسلاوکین و لویی کالافرت؛ ادواردو دِ فیلیپو؛ کاتب یاسین؛ و آندره پراگا و میشل فور.

مودبیان در توضیح کاری که در این مجموعه انجام داده، به مهر می‌گوید: واقعیت این‌ است که این مجموعه نتیجه ۵۰ سال کار و پژوهش است. نخستین ترجمه‌ای که در این مجموعه‌ دارم، در دفتر اول چاپ شده و دقیقا مربوط به سال ۴۸ است؛ همان‌زمان هم اجرایش کردم. امیدوارم این مجموعه به جلد سی و پنجم برسد چون کم‌وبیش ۳۵ جلد آماده کرده‌ام که البته باید برای برخی از آن‌ها مقدمه و موخره بنویسم.

این مدرس تئاتر درباره چگونگی شروع همکاری با نشر گویا برای چاپ این مجموعه گفت: این مجموعه، نتیجه گردآوری و پژوهش است. نمایشنامه‌های طنزی که در ۵۰ سال گذشته ترجمه کرده و روی صحنه برده‌ام یا در رادیو اجرایشان کرده‌ام، همه در این مجموعه کنار هم قرار گرفته‌اند.

وی افزود: پس از این‌که به فرنگ رفتم و برگشتم، در سال‌های دهه ۶۰ ترجمه این نمایشنامه‌ها را از سر گرفتم و در واقع، کاری را که پیش‌تر شروع کرده بودم، به‌طور جدی‌تر دنبال کردم. برخی از این نمایشنامه‌ها در مجلات و نشریات مختلف چاپ شدند. اجرای برخی را هم از سال ۶۴ در شبکه دوم سیما تحت عنوان برنامه «دگر خندیدن» شروع کردم و کمدی‌نویسان جهان ادبیات نمایشی را به مخاطبان معرفی کردم. این برنامه یک عنوان فرعی هم داشت: «معرفی طنزآوران جهان نمایش». در همان مقطع بود که بسیاری از بچه‌های دانشکده و دانشجوهای تئاتر که خیلی دوست داشتند کارهای کوتاه کمدی انجام بدهند، از این مجموعه استقبال کردند. تعداد شخصیت‌های آثار و پیچیدگی داستان‌ها کم بود و دکور آن‌چنانی هم برای اجرا نداشتند. نام مجموعه «معرفی طنزآوران جهان نمایش» را در همان‌سال‌ها روی نمایشنامه‌های گذاشتم که ترجمه‌شان در مجلات چاپ می‌کردم.

این مترجم در ادامه گفت: در سال‌های ۷۰ یا ۷۵ بود که برخی از این نمایشنامه‌ها به‌صورت کتاب چاپ شدند؛ اول ۵جلد در نشر قاف چاپ شد و انتشار مجموعه توسط ناشر مذکور تا جلد دوازدهم ادامه پیدا کرد. اما مدتی بعد متوقف شد. البته پس از توقفی که پیش آمد، من کار ترجمه‌ام را ادامه می‌دادم و پس از سال‌ها با آقای میرباقری مدیر نشر گویا به این نتیجه رسیدیم که مجموعه را بازسازی و منتشر کنیم. ۷ دفتر نخستینی که توسط نشر گویا چاپ شده‌اند در واقع بسیاری از نمایشنامه‌های همان ۱۲ جلدی را شامل می‌شوند که در سال‌های دهه ۷۰ چاپ شدند؛ اما به شکلی دیگر و مطالبی هم به آن‌ها افزوده شد.

مودبیان درباره شیوه کارش در این مجموعه گفت: تکیه من روی معرفی نویسندگان و آثار مهم‌شان است. در برخی از مجلدات مجموعه سعی کرده‌ام آثار یک نفر را معرفی کنم اما در برخی دیگر دو چهره را معرفی کرده‌ام. دفترها هم روی ساختار طنزی که نمایشنامه‌های نویسنده دارند، تنظیم شده‌اند. مثلا می‌گوییم ساختار موضوعی یک نمایشنامه طنز سیاه است؛ یا ساختار تعدد شخصیت. یعنی نمایشنامه‌های دونفره یا بیشتر از دو شخصیت. به همین ترتیب در جلد هفتم، نمایشنامه‌هایی را آورده ام که سه‌نفره هستند.

این بازیگر تئاتر و تلویزیون درباره چاپ کتاب‌های مربوط به طنز و این حوزه در ادبیات نمایشی جهان در کشورمان گفت: کمدی گستره‌ای بسیار گسترده در نمایش دارد. اگر تراژدی را گونه‌ای بدانیم که در طول قرون گذشته، تغییری نداشته، و بگوییم که تراژدی نوین مانند تراژدی کهن است. اما طی قرونی که از تولد نمایش تا امروز پشت سر گذاشته شده‌اند، گونه‌های مختلف طنز به وجود آمده‌اند؛ بر حسب ساختار، بر حسب مضمون، جامعه‌ و سنت‌ها و ... از نظر جوامع و سنت‌ها مثلا می‌توان در ایران، ایتالیا، چین و دیگر کشورها، کمدی مربوط به هریک را مشاهده کرد. بنابراین پژوهش در زمینه کمدی، اهمیت زیادی دارد. در این‌صورت می‌توانیم بگوییم کتاب‌های مجموعه «معرفی طنزآوران جهان نمایش» می‌توانند ارزشمند باشند البته من ادعایی ندارم که تمام‌شان آثار پژوهشی هستند. به‌هرحال تا جایی که ممکن بوده سعی کرده‌ام نویسنده‌ها و سبک طنزنویسی‌شان را معرفی کنم. چون جای چنین چیزی را در بازار کتاب خالی دیدم؛ به‌ویژه برای دانشجویان و اهالی تئاتر و در ضمن برای خوانندگان عمومی علاقه‌مند که به شیرینی‌های کمدی علاقه دارند.