«گفتار در روش» رنه دکارت به روایت اتین ژیلسون

به گزارش خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا)، چاپ تازه کتاب «گفتار در روش» رنه دکارت بر اساس نسخه‌ای از گفتار در روش آماده شده که انتشارات فلسفی ورن آن را در شمار مجموعه متون فلسفی خود به همراه مقدمه و حواشی اتین ژیلسون منتشر کرده است. ویژگی این چاپ، مقدمه موجز اما پرمغز و نیز حواشی مفصل و موشکافانه‌ اتین ژیلسون است؛ اما امتیاز اصلی از آن حواشی است. حجم حواشی تقریبا برابر است با حجم متن اصلی و ژیلسون، از خلال آن‌ها، کوشیده است تا بندبه‌بند متن را بگشاید و معنا و جهت‌گیری اصلی گفتار را آشکار کند.

ترجمه محمدعلی فروغی از گفتار در روش تاکنون بارها و بارها به چاپ رسیده است. بی‌تردید در این اقبال تاریخی، نثر استوار فروغی بسیار موثر بوده است. این گفتار، چنانکه خود دکارت گفته است، سرگذشت روحانی او است و نگارش فروغی مناسبت تام با این سرگذشت‌نویسی دارد.

در چاپ حاضر که ترجمه متن آن بر اساس نخستین چاپ بازنگری‌شده (چاپخانه گودرزی، ۱۳۱۷) و با مراجعه گه‌گاه به چاپ اول (مطبعه مجلس، ۱۳۱۰) تنظیم شده، هیچ چیزی از ترجمه فروغی کاسته نشده و اگر مترجم چیز بیشتری یافته که از قلم افتاده بوده، با علامت [] به متن اضافه شده است. مندرجات چاپ حاضر، مگر واژه‌نامه مختصر انتهای کتاب، همه مطابق چاپ فرانسوی است و تنها فقرات کم‌شماری از حواشی را که صرفا ناظر بر دشواری‌های نثر فرانسوی دکارت بوده‌اند ترجمه نشده‌اند.

در بخشی از مقدمه اتین ژیلسون که سید اشکان خطیبی آن را ترجمه کرده است می‌خوانیم: «حدود سال ۱۶۲۸ بود که دکارت تمام قواعدی را که ریاضی‌دانان هنگام استدلال به کار می‌برند، در کتاب قواعد هدایت ذهن گردآورد؛ اما چنین کاری بعدتر در نظرش زیان‌بار آمد تا مفید و آن‌همه را به چهار قاعده بسیار ساده گفتار در روش فروکاست: الف. هیچ چیز را نپذیرد مگر آنکه مطلقا بدیهی باشد. ب. هر مسئله را تا به آنجا که برای حل بهتر آن مناسب است، به مسائل جزئی تقسیم کند. پ. فکر را با ترتیب از ساده‌تر به پیچیده‌تر راه برد. ت. داده‌های مسئله را کاملا شمارش کند و تک‌تک عناصر راه‌حل را برای حصول اطمینان از درستی آن، از نظر بگذراند.»

چاپ تازه کتاب «گفتار در روش» رنه دکارت با مقدمه و حواشی اتین ژیلسون در ۱۲۸ صفحه و شمارگان ۱۲۰۰ نسخه و به قیمت ۱۹۹۰۰ از سوی نشر مرکز منتشر شده است.