کلمات اخلال‌گر بلانشو؛ از صداهای سه‌گانه مارکس تا حق سرپیچی

به گزارش خبرنگار مهر، نشر بان سومین چاپ کتاب «کلمات اخلال‌گر: بلانشو و امر سیاسی» اثر موریس بلانشو و ترجمه ایمان گنجی و محدثه زارع، ویراستاری فرهاد اکبرزاده را با شمارگان هزار و ۱۰۰ نسخه، ۸۸ صفحه و بهای ۱۲ هزار تومان منتشر کرد. چاپ دوم این کتاب در سال ۹۶ به بهای هفت هزار تومان و چاپ نخست آن نیز در سال ۹۵ به بهای ۶ هزار تومان روانه کتابفروشی‌ها شده بودند.

موریس بلانشو (درگذشته به سال ۲۰۰۳) فیلسوف، نظریه‌پرداز ادبی و رمان نویس معاصر فرانسوی است. از او پیشتر کتاب‌های دیگری چون «از کافکا تا کافکا»، «جنون روز» و «حکم مرگ» نیز به فارسی ترجمه شده‌اند.

این کتاب، که با مقدمه کوتاهی از ژان لوک نانسی، فیلسوف معاصر فرانسوی و استاد دانشگاه استراسبورگ، درباره بلانشو آغاز می‌شود، شامل پنج مقاله از بلانشو است که با متنی از لارس آیر با عنوان دعوی کمونیسم، به صورت یک ضمیمه تشریحی بسته می‌شود. عناوین مقالات پنج گانه کتاب به این شرح است: «کلمات اخلال‌گر»، «صداهای سه‌گانه مارکس»، «تشییع جنازه آرام»، «درباره یک رویکرد به کمونیسم: نیازها، ارزش‌ها» و «حق سرپیچی».

لارس آیر در مقاله «دعوی کمونیسم» به بررسی مفهوم «اجتماع» و چگونگی مفصل‌بندی آن نزد بلانشو می‌پردازد. این موخره به قول مترجمان کتاب مانند نخی است که مقالات بلانشو در این کتاب را به هم متصل می‌کند. اجتماع بلانشویی چگونه چیزی است؟ و چگونه می‌توان با طرح این پرسش مفاهیم کلیدی اندیشه او را بررسی و بازخوانی کرد؟ این‌ها پرسش‌هایی‌اند که در این کتاب و شاید به شکل روشن‌تر در ضمیمه تشریحی‌اش با آن مواجه می‌شویم. ما با خواندن مقالات این کتاب با پتانسیل بالقوه کلمات آشنا می‌شویم؛ کلمات اخلال‌گر که نام یکی از مقالات این کتاب نیز هست درباره چنین نیرویی است و جای شگفتی نیست که با چنین جملاتی از والتر بنیامین به‌پایان می‌رسد: «میل آگاهانه به گسستن پیوستار تاریخ به طبقات انقلابی متعلق به لحظه کنش است. همین آگاهی است که خود را در انقلاب ژوئیه متجلی می‌سازد. مردم در بعدالظهر نخستین روز مبارزه در نقاط مختلف، به طور همزمان، اما در نتیجه ابتکار عمل‌هایی کاملاً مستقل و مجزا، به ساعت‌های برج‌های پاریس شلیک کردند.»

مترجمان کتاب در بخشی از پیشگفتار خود بر این کتاب نوشته‌اند: «این کتاب کوچک تلاشی حداقلی است برای نشان دادن تصویری کلی از رویکرد بلانشو به امر سیاسی. این مقالات هرچند با وسواس انتخاب شده‌اند، کلیتی را شکل نمی‌دهند، بلکه با کنار یکدیگر قرار گرفتن شدتی را تولید می‌کنند که می‌توان شدت امر سیاسی در بلانشو دانست.